- چهارشنبه, 20 جدی 1402|23:35
- 0 نظر
مهاجران در ایران؛ همچنان در بی سرنوشتی
جمهوری اسلامی ایران بیش از چهار دهه است که میزبان میلیون ها مهاجر افغانستانی است؛ مهاجرانی که به دلیل جنگ، خشونت، فقر و ظلم و ستم حاکمان، خانه همسایه پناه برده اند تا زنده بمانند و شاید هم اندکی زندگی بکنند.
جمهوری اسلامی ایران بیش از چهار دهه است که میزبان میلیون ها مهاجر افغانستانی است؛ مهاجرانی که به دلیل جنگ، خشونت، فقر و ظلم و ستم حاکمان، خانه همسایه پناه برده اند تا زنده بمانند و شاید هم اندکی زندگی بکنند.
به گزارش شفقنا، با تسلط دوباره طالبان بر افغانستان، موج جدیدی از مهاجرت شهروندان افغانستان به ایران آغاز شد و هزاران نفر مهاجر و پناهجوی جدید وارد ایران شدند.
مهاجران و پناهجویان تازه وارد بر شمار مهاجرانی که از قبلا در ایران حضور داشتند، افزوده شدند و بر اساس آماری که مسئولان ایران اعلام کرده اند، اکنون حدود پنج میلیون مهاجر افغانستانی در ایران حضور دارند.
حضور این تعداد مهاجر افغانستانی در ایران، این کشور را به یکی از بزرگترین میزبان های مهاجران افغانستانی در جهان تبدیل کرده است؛ میزبانی که شمار زیادی از مهمانان حتی ناخواسته وارد خانه اش شده است.
در طول بیش از چهار دهه گذشته، ایران به دلایل فرهنگی، زبانی و مذهبی یکی از اصلی ترین مقاصد مهاجران افغانستانی بوده است و هنوز هم همچنانکه روزانه هزاران نفر اخراج می شوند، صدها نفر دیگر چه به صورت قانونی و چه به صورت غیرقانونی وارد ایران می شوند.
اما چهار دهه حضور مهاجران افغانستانی در ایران با چه فرصت ها، چالش ها و مشکلاتی همراه بوده است؟ سرنوشت مهاجران افغانستانی در این چهار دهه در ایران چگونه رقم خورده است؟
در این یادداشت به بخشی از خلاها و مشکلاتی در زمینه تنظیم و سامان مندی حضور مهاجران افغانستانی در ایران در طول این سالها موجود بوده است اشاره می شود.
«بی سرنوشتی و فقدان حمایت قانونی»
در طول چهار دهه حضور مهاجران افغانستانی در ایران، شماری از این مهاجران، تمام این چهار دهه را در ایران زندگی کرده اند، همانجا ازدواج کرده و صاحب فرزند شده اند.
اما با وجود این حضور طولانی مدت، این مهاجر افغانستانی در ایران هنوز از حمایت قانونی لازم در ایران برخوردار نیست و می شود او را یک فرد «بی سرنوشت» گفت.
دولت ایران بر خلاف سایر کشورهای مهاجرپذیر جهان، در طول بیش از چهار دهه گذشته قانون مشخصی را برای حضور مهاجران افغانستانی در ایران، اسکان، آموزش، کار و فعالیت های اقتصادی، فرهنگی و سیاسی آنها در جامعه ایران، تهیه، تدوین و تصویب نکرده است.
فقدان چنین قانونی باعث شده است که برای تنظیم امور و حضور مهاجران افغانستانی در ایران به راهکارهای مؤقتی توسل جسته شود که از مؤثریت لازم برخوردار نبوده است و مشکلات مهاجران را در جامعه ایران حل نتوانسته است.
در فقدان این قانون، مهاجران افغانستانی در جامعه ایران از حقوق روشن قانونی همانند حق کار، حق تحصیل و تردد امن، مطابق کنسوانیسیون های بین المللی برخوردار نیستند و با آینده ناروشن و نامطمئن مواجه هستند.
در فقدان چنین قانونی، یک مهاجر افغانستانی در ایران هیچگاه نمی تواند برای حضور طولانی مدت و دائمی خود در ایران برنامه ریزی کند و همواره ترس از ابطال اسناد اقامتی مؤقت و اخراج با او همراه است.
علاوه بر این، فقدان این قانون باعث شده است که هرازگاهی موجی از اعتراضات علیه حضور مهاجران افغانستانی در ایران راه بیفتد و در پی آن، موج های مهاجر ستیزی راه بیفتد و در موارد باعث حوادث و رویدادهای اسفبار و تأثر برانگیز شود.
وجود چنین قانونی علاوه بر این مشکلات مهاجران را حل و به آنان امنیت و آرامش می داد، به دولت ایران نیز در تنظیم امور، استفاده از نیروی کار و ظرفیت های مهاجران در راستای بهبود اقتصاد، بازار کار و زمینه های مختلف دیگر، کمک می کرد.
«سیاست افغانی ممنوع»
مهاجران افغانستانی در طول بیش از چهار دهه حضور در ایران، علاوه بر اینکه از فقدان حمایت قانونی و بی سرنوشتی رنج برده اند، با سیاست موسوم به «افغانی بگیر» و «افغانی ممنوع» نیز مواجه بوده اند.
در همین راستا، در ماه های اخیر حضور مهاجران افغانستانی در 16 ولایت/استان ایران ممنوع شد و پیش از آن نیز حضور مهاجران افغانستانی حتی در شماری از پارک ها و اماکن عمومی در ایران، ممنوع شده بوده است.
این سیاست بر خلاف رویه های بین المللی و سیاست های است که سایر کشورهای جهان در برخورد با مهاجران، چه مهاجران قانونی و چه غیرقانونی، در پیش گرفته اند.
همانگونه که روایت و مشاهده شده است، در سایر کشورها، حتی از مهاجران غیرقانونی محافظت صورت می گیرد، برای آنها حق آموزش درنظر گرفته می شود و تا زمان روشن شدن وضعیت قانونی آنها، از آنها حمایت مالی، روانی و اجتماعی صورت می گیرد.
وجود چنین سیاستی در طول بیش از چهار دهه، باعث شده است که از مهاجران افغانستانی در جامعه ایران، حمایت کمتری صورت گیرد و گاها به «نفرت از مهاجر» و یا «مهاجرستیزی» دامن بزند.
ایجاب می کرد که دولت ایران در طول این چهار دهه، بجای سیاست «افغانی ممنوع» و «افغانی بگیر»، سازوکار و قانونی مشخصی را برای حضور مهاجران افغانستانی در این کشور تنظیم می کردند تا چالش های موجود حل می شد و مهاجران با آرامش بیشتری در جامعه ایران ادغام می شد.
مقام های جمهوری اسلامی ایران در سال جاری خورشیدی بارها از سازمان دهی حضور مهاجران در ایران خبر داده اند؛ این امر در صورتی که همراه با مکانیزم های قانونی روشن،مشخص، و دائمی باشد، می تواند در راستای حل چالش ها و مشکلات مهاجران در جامعه ایران از مؤثریت قابل توجه برخوردار باشد.
انتظار می رود که دولت ایران با نگاهی استراتژیک به حضور مهاجران افغانستانی در ایران، رویه های قانونی مشخصی را برای حمایت از آنها روی دست گیرد تا از سوی از موج های مهاجرستیزی جلوگیری شود و از سوی دیگر، از ظرفیت های مهاجران در زمینه های گوناگون، استفاده بهتر صورت گیرد.