«اخاذی» پشتون ها از هزاره ها در ارزگان
موضوع «اخاذی» پشتون‌ها از هزاره‌ها در گیزاب ارزگان به زبان ساده این طور است: در نخست پشتون‌ها و کوچی‌های ارزگان و هلمند بر 782 «طناب» زمین اجدادی هزاره‌ها در منطقه کندیر ادعای مالکیت کردند؛ اما هیچ سندی برای اثبات ادعای خود نداشتند. دعوا اینجا کان لم یکن نشد، پشتون‌ها با حمایت طالبان ترفند دیگری در پیش گرفتند و این‌بار گفتند که ما با هزاره‌ها صلح می‌کنیم و هزاره‌ها باید هزینه بپردازند. دادگاه طالبان در گیزاب ارزگان هم حکم داده است که هزاره‌ها باید 30 میلیون افغانی به عنوان «وجه مصالحه» به پشتون‌ها بپردازند.
اهالی منطقه کندیر تاکنون مجبور شده که 15 میلیون افغانی را به پشتون‌ها پرداخت کنند و برای پرداخت 15 میلیون افغانی دیگر دو ماه دیگر فرصت دارند.
هزاره‌ها برای تأمین این مقدار پول، دارایی‌هایشان را به فروش گذاشته‌اند و در حال جمع‌آوری کمک هستند.
سر و ته ادعای پشتون‌ها و فیصله ظالمانه طالبان
طالبان پس از تصرف افغانستان در آگست 2021، هزاره‌ها را از منطقه کندیر کوچاندند، با این ادعا که این منطقه متعلق به پشتون‌ها است. در این ایام، تمام داروندار هزاره‌ها توسط پشتون‌ها غارت شدند.
پس از واکنش‌های گسترده، طالبان زیر فشار رفتند و کوچ‌اجباری را متوقف کردند و گفتند که دعوای زمین میان هزاره‌ها و پشتون‌ها در کندیر باید از طریق دادگاه بررسی شود. دو طرف وکیل تعیین کردند و موضوع را به دادگاه طالبان سپردند.
سرانجام دادگاه ابتدایی طالبان در گیزاب ارزگان در ماه جدی 1402 فیصله خود درباره‌ی این دعوا را نهایی کرد.
در فیصله‌نامه‌ای که نسخه‌ای از آن در اختیار روزنامه اطلاعات روز قرار گرفته، آمده است که پشتون‌ها ادعای مالکیت بر 782 «طناب» زمین در کندیر را از زمان محمدظاهرشاه، آخرین شاه افغانستان مطرح کرده و هزاره‌ها نیز از زمان محمدداوودخان، نخستین رییس‌جمهور افغانستان، سندی را در اختیار دارند که براساس آن اقدام به احیای این منطقه کرده‌اند.
ادعای پشتون‌ها در فیصله‌نامه‌ای که به امضای میرحمزه، ولسوال طالبان در گیزاب ارزگان رسیده، «سند» عنوان و تصریح شده است: «اسناد ملکیت پشتون‌ها این است که زمین را ظاهرشاه به نیاکان‌شان داده است.» اما برای این ادعا هیچ سند رسمی ذکر نشده است.
در این فیصله‌نامه در مورد سند هزاره‌ها هم آمده است که آنان کندیر را بر اساس مکتوب محمدداوودخان احیا کرده‌اند.
اسنادی که در اختیار روزنامه اطلاعات روز قرار گرفته، نشان می‌دهند که کندیر در سال 1353 خورشیدی در ریاست عمومی املاک کابل به‌نام هزاره‌ها ثبت شده است. قبل از آن، این منطقه که محصور در سایر مناطق هزاره‌نشین شاغلجه، بندک و پیرانجیر است، بایر بود.
با این‌حال، شورای حل‌وفصل و دادگاه ابتدائیه‌ی طالبان در گیزاب دعوا را به نفع شاکیان پشتون فیصله کرده‌اند.
در متن فیصله‌نامه دادگاه طالبان آمده است که پشتون‌ها به مساحت 782 «طناب» زمین کندیر را به هزاره‌ها به مبلغ 30 میلیون افغانی «به فروش برسانند». تا تاریخ 28 سرطان 1403 به آنان فرصت پرداخت این مبلغ داده و تأکید شده که آن را در دادگاه ابتدائیه‌ی طالبان در گیزاب به پشتون‌ها تسلیم کنند.
یک عضو شورای حل‌وفصل دعوا خاطرنشان کرده است که هزاره‌ها این مبلغ را به‌عنوان «وجه مصالحه» به افرادی از طایفه‌ی نیکوزایی، باشندگان گیزاب و طایفه‌های ترکی و اشیرزایی، کوچی‌های ساکن هلمند پرداخت می‌کنند.
مطابق فیصله‌نامه، دادگاه طالبان پس از پرداخت کامل پول درخواست‌شده، «قباله‌ی شرعی» به هزاره‌ها می‌دهد.
همچنین شورای حل‌وفصل دعوا از سوی پشتون‌ها به هزاره‌ها پیشنهاد داده بود تا منطقه‌ی کندیر را در ازای 120 میلیون افغانی به‌گونه‌ی کامل تخلیه و به آنان رها کنند. این پیشنهاد اما از سوی باشندگان کندیر رد شد. یک نماینده‌ی آنان در این شورا که نخواست هویتش فاش شود، به رسانه‌ها گفته است: «کندیر آخرین [قطعه] زمین اجدادی ما است. ما نمی‌توانیم از کندیر برویم. حتا اگر قتل‌عام شویم».
به‌گفته‌ی او، آنان فیصله‌ی نهایی را هم با تهدید طالبان پذیرفته‌اند. «برای ما گفتند که پس 300 لگ (30 میلیون) افغانی به پشتون‌ها بدهید و در عوض به شما قباله می‌دهیم. گفتیم اسناد گذشته‌ی ما چه می‌شوند. گفتند آن‌ها به کار نمی‌آیند. پول را که بدهیم، قباله می‌دهند و تا زمانی که امارت (طالبان) است، چلش (اعتبار) دارد.»
این مرد همچنین گفت که طالبان هزاره‌ها را تهدید کرده‌اند اگر این فیصله را نپذیرند، آنان را به‌صورت جمعی کوچ می‌دهند. «دو سال را دعوا کردیم. آواره و غارت شدیم. در مقایسه با پشتون‌ها ناتوان و کم‌زور هستیم. برای حفظ آخرین [قطعه از] زمین آبایی خود، مجبوریم این باج را بدهیم.»
شاکیان از قوم پشتون و به‌ویژه کوچی‌ها تا اکنون دو بار و هر دو بار در دوران حاکمیت اول و دوم طالبان ادعای مالکیت کندیر را مطرح کرده‌اند.
بار نخست در سال 1380 و بار دوم هم یک ماه پس از تسلط طالبان علیه باشندگان کندیر اقامه‌ی دعوا کرده‌اند. در متن فیصله‌نامه گفته شده که این دعوا در حاکمیت گذشته‌ی طالبان جریان داشته است.