تبعات مهاجرت غیرقانونی اتباع به کشور ایران چیست؟

مهاجرت غیرقانونی، از جمله مسایلی است که مشکلاتی را در زمینه‌های مختلف برای کشورهای مهاجر پذیر از جمله ایران خلق کرده است.

مهاجرت غیرقانونی افغانستانی‌ها به ایران در سالهای اخیر افزایش یافته و به یکی از چالش‌های عمده اجتماعی و امنیتی کشور ایران تبدیل شده است.

این نوع مهاجرت تبعاتی را در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و به‌ویژه امنیتی به همراه دارد.

ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی و شرایط اقتصادی-اجتماعی، یکی از مقاصد اصلی مهاجران غیرقانونی از کشورهای همسایه به ویژه افغانستان است.

از آنجا که مهاجرت غیرقانونی به‌صورت کنترل‌نشده انجام می‌شود، می‌تواند پیامدهای ناگواری در ابعاد مختلف به همراه داشته باشد.

از جمله مشکلات اصلی ناشی از مهاجرت غیرقانونی می‌توان به افزایش جرم و جنایت، تهدیدات امنیتی، ایجاد چالش‌های فرهنگی و افزایش فشار بر زیرساخت‌های کشور ایران اشاره کرد.

الف) تهدیدات موجود در زمینه مهاجرت غیرقانونی به ایران
چالش‌های اقتصادی و افزایش فقر
افزایش مهاجرت غیرقانونی به کشور ایران می‌تواند باعث افزایش فشار بر بازار کار و امکانات اقتصادی ایران شود.

به دلیل اینکه بسیاری از مهاجران غیرقانونی در مشاغل کم‌درآمد و غیررسمی مشغول به کار می‌شوند، این امر منجر به پایین آمدن سطح دستمزدها و کاهش فرصت‌های شغلی برای شهروندان ایرانی می‌شود.

همچنین، هزینه‌های دولت برای ارائه خدمات به این افراد (نظیر خدمات بهداشتی و آموزشی) افزایش می‌یابد و فشار مالی بر زیرساخت‌ها را افزایش می‌دهد.

فشار بر خدمات عمومی و زیرساخت‌ها
ورود تعداد زیادی مهاجر غیرقانونی به کشور، منجر به فشار بر خدمات عمومی مانند بهداشت، آموزش و مسکن می‌شود.

بسیاری از این مهاجران از امکانات اولیه برخوردار نیستند و برای تامین نیازهای خود به زیرساخت‌های کشور متکی می‌شوند.

این مسئله می‌تواند منجر به کاهش کیفیت خدمات عمومی برای شهروندان ایرانی و در نتیجه، ایجاد نارضایتی اجتماعی شود.

افزایش جرم و جنایت
مطالعات نشان می‌دهد که مهاجران غیرقانونی، به‌ویژه در شرایط اقتصادی نامساعد، ممکن است برای تامین معاش خود دست به فعالیت‌های غیرقانونی بزنند.

این فعالیت‌ها شامل قاچاق مواد مخدر، سرقت، و حتی مشارکت در شبکه‌های تبهکاری سازمان‌یافته است که می‌تواند امنیت اجتماعی را به خطر اندازد.

به دلیل عدم شناسایی و کنترل دقیق این افراد، شناسایی و برخورد با جرائم مرتبط با مهاجران غیرقانونی نیز دشوار است.

شایان ذکر است که این مسایل شامل تمامی مهاجرین نمی‌شود و فقط مختص مهاجرین غیرقانونی است که در میان آوارگان و پناهندگان خود را همراه کرده‌اند اما هدفشان چیز دیگری است.

تهدیدات تروریستی
وجود گروه‌های شبه‌نظامی و تروریستی در افغانستان، این نگرانی را به‌وجود آورده که ممکن است برخی از مهاجران غیرقانونی به‌عنوان پوششی برای نفوذ عناصر تروریستی به کشور ایران عمل کنند.

این امر باعث شده تا نظارت و کنترل بر مرزها و مهاجران غیرقانونی یکی از اولویت‌های دستگاه‌های امنیتی ایران باشد.

اگرچه برخی کارشناسان مسایل حقوق بشری و بشردوستانه را مطرح می‌کنند، اما با اینحال این امکان وجود دارد که بخشی از شبه نظامیان و اعضای گروههای تروریستی در پوشش مهاجر وارد ایران می‌شوند.

ب)راهکارهای مدیریت مهاجرت غیرقانونی
تقویت کنترل مرزی و امنیت
یکی از راهکارهای مهم برای کاهش مهاجرت غیرقانونی، تقویت کنترل و نظارت بر مرزها است.

استفاده از فناوری‌های نوین، افزایش تعداد نیروهای مرزی و همکاری با کشورهای همسایه در مقابله با قاچاق انسان و مهاجرت غیرقانونی می‌تواند به کاهش ورود مهاجران غیرقانونی به کشور کمک کند.

همکاری‌های بین‌المللی و دیپلماتیک
تلاش برای همکاری با کشورهای مبدأ و کشورهای واسط در جهت کنترل و کاهش مهاجرت غیرقانونی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

ایجاد توافقات بین‌المللی و اجرای برنامه‌های مشترک با سازمان‌های بین‌المللی نظیر سازمان ملل می‌تواند به کاهش انگیزه‌های مهاجرت غیرقانونی کمک کند.

ارائه مجوزهای کار موقت و قانونی کردن مهاجرت
یکی از راه‌های موثر در مدیریت مهاجرت غیرقانونی، صدور مجوزهای کار موقت و ایجاد فرصت‌های مهاجرت قانونی است.

این روش می‌تواند به کاهش انگیزه‌های مهاجرت غیرقانونی کمک کند و در عین حال، امکان نظارت و کنترل بیشتر بر این افراد را فراهم آورد.

تقویت حمایت‌های اجتماعی و اقتصادی در مناطق مرزی
افزایش امکانات رفاهی، شغلی و آموزشی در مناطق مرزی و در کشورهایی که مبدا مهاجرت هستند، می‌تواند به کاهش فشار مهاجرتی کمک کند.

توسعه این مناطق و افزایش فرصت‌های اشتغال و رفاه می‌تواند انگیزه‌های مهاجرت غیرقانونی را کاهش دهد.

مهاجرت غیرقانونی تبعات گسترده‌ای در حوزه‌های امنیتی، اجتماعی و اقتصادی برای کشورهای مختلف دارد.

از این رو، مدیریت و کنترل این مسئله باید با رویکردی چندجانبه و جامع انجام شود.

در دسامبر 2016 انیس عامری، مهاجر غیرقانونی در برلین به بازار کریسمس حمله کرد و 12 تن را به قتل رساند.

این حمله تروریستی علاوه بر 12 کشته، باعث زخمی شدن 50 تن‌ دیگر گردید.

بعد از این حمله، گروه تروریستی داعش مسئولیت این حمله را بعهده گرفت.

در حادثه تروریستی دیگر تعدادی از مهاجرین غیرقانونی به سالن کنسرت باتاکلان در فرانسه حمله کرده و 130 تن را کشتند.

در این حادثه تروریستی نیز صدها تن زخمی شدند و تا مدتها جامعه فرانسه دچار نگرانی شدید از تکرار چنین فاجعه‌ای بود.

چندی بعد از این حمله، یک شبکه وابسته به داعش مسئولیت این حمله را به عهده گرفت.

تکرار چنین حملات بی‌رحمانه‌ای باعث شده تا اغلب کشورها برای در امان ماندن از حملات تروریستی، قوانین سختگیرانه‌ای برای مهاجرین غیرقانونی اتخاذ کنند.

کنترل و مدیریت مهاجرت غیرقانونی در راستای امنیت ملی کشورها قابل توجیه است.

ایران نیز یکی از کشورهایی است که بدلیل موقعیت جغرافیایی خاص، محل عبور و مرور مهاجرین غیرقانونی می‌باشد و تبعا این مسأله بر تصمیمات دولت برای جلوگیری از حوادث تروریستی تاثیرگذار است.

از سوی دیگر میزبانی سخاوتمندانه ایران طی چندین دهه از چندین میلیون مهاجر قانونی نباید پوشیده بماند.