کهنسال ترین منار آجری جهان در حال تخریب

منار جام یا منار غور یکی از بزرگترین منارهای جهان است که یادگاری از دوران شکوه افغانستان است.

«منار جام» به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین آثار معماری اسلامی، گواهی است بر شکوه و عظمت تمدن غوریان که در قرن دوازدهم میلادی در افغانستان حکومت می‌کردند.

این مناره با ارتفاع 65 متر یکی از بلندترین منارهای جهان به شمار می‌رود و از لحاظ طول عمر، کهن سال ترین منار آجری جهان می‌باشد.

به باور کارشناسان منار جام منحصر به فردترین مناری است که علاوه بر معماری شگفت انگیز و نقش و نگارهای خارق العاده، توانسته جبر جغرافیایی و بلایای طبیعی را تاب بیاورد و سر پا بماند.

تزئینات خیره‌کننده و کتیبه‌های قرآنی کار شده در منار جام نه‌تنها یک اثر هنری بی‌بدیل، بلکه نشانی از میراث فرهنگی غنی این سرزمین است.

با این حال، وضعیت کنونی این اثر تاریخی، روایت تلخی از بی‌توجهی و غفلت در حفاظت از میراث ملی و تاریخی افغانستان است.طی سالهای اخیر بر اثر بارش برف، باران و سیلابهای فصلی، منار جام در آستانه فروریختن قرار گرفته است و اگر فورا رسیدگی نشود، بزودی خبر فروریختن این منار تاریخی را خواهیم شنید.

ثبت منار جام در فهرست میراث جهانی یونسکو در سال 2002 امیدی برای حفاظت از این شاهکار تاریخی بود، اما از آن زمان تاکنون، اقدامات لازم برای مرمت و نگهداری آن انجام نشده است.

آثار باستانی هر ملتی، علاوه بر ارزش تاریخی و فرهنگی، بعنوان یک سرمایه ملی نیز مطرح هستند و تمام کشورها برای حفاظت از این آثار اقدامات عملی جدی انجام می‌دهند.

با این حال منار جام نه تنها هیچگونه حفاظتی نشده، بلکه روز به روز بیشتر از گذشته مورد بی مهری و بی توجهی قرار گرفته است.

زیرساخت‌های ناچیز، نبود مسیرهای دسترسی مناسب، و عدم تأمین بودجه کافی، تنها بخشی از مشکلاتی است که وضعیت این بنا را بحرانی کرده است.

حفظ میراث فرهنگی وظیفه‌ای است که هم بر عهده دولت و هم جامعه بین‌المللی است. متأسفانه دولت‌های افغانستان طی سال‌ها نتوانسته اولویت لازم را برای حفاظت از منار غور قائل شود.

در عین حال، نهادهای بین‌المللی که این اثر را در فهرست خود قرار داده‌اند، از ایفای تعهدات خود در قبال این میراث مشترک جهانی کوتاهی کرده‌اند.

منار جام تنها یک سازه آجری نیست؛ این اثر نماد هویت فرهنگی و تاریخی افغانستان است. منار جام صدایی از گذشته باشکوه افغانستان است که در سکوت و فراموشی رو به نابودی است.

کارشناسان آثار باستانی معتقدند مرمت و حفاظت منار جام برای دولت و نهادهای بین‌المللی هزینه چندانی ندارد، اما بحث اینجاست که متولیان امور بجای اهم و مهم دانستن موضوع، بدنبال توجیه کمکاری های خود هستند.

وقت آن رسیده است که دولت، جامعه جهانی و مردم افغانستان مسئولیت خود را در قبال این میراث ارزشمند بپذیرند و در راستای حفاظت از آن اقدام کنند.

نابودی منار جام، تنها از بین رفتن یک اثر تاریخی نیست؛ بلکه پاک شدن بخشی از هویت فرهنگی و تاریخی مردم افغانستان است.

در حال حاضر این منار در وضعیت بسیار اسفناکی قرار دارد و چنانچه اقدامات فوری انجام نشود، احتمال باقی ماندن این منار بسیار پایین است.

این منار تاریخی هیچگونه نمونه مشابهی در جهان ندارد و چنانچه از بین برود، بخشی از تاریخ درخشان افغانستان از بین خواهد رفت.