بازگشت اجباری و مهاجرت داخلی؛ هرات در محاصره بیکاری و ناامنی

شماری از باشنده‌گان هرات می‌گویند که این شهر این روزها با بحران‌های متعدد روبه‌رو است و مردم نگران افزایش نفوس، ازدحام شهری و ناامنی هستند. به گفته آنان، اخراج گسترده مهاجران از ایران و مهاجرت داخلی از سایر ولایت‌ها فشار بر بازار مسکن، افزایش کرایه‌ها و کمبود خانه‌های کرایی را تشدید کرده است. همزمان، فقر، بیکاری و رشد جرایم زنده‌گی روزمره را دشوار کرده و بسیاری از خانواده‌ها حتا از خدمات ابتدایی شهری محرومند. این باشنده‌گان هشدار می‌دهند که هرات دیگر ظرفیت پذیرش این حجم از جمعیت را ندارد و وضعیت امنیتی و معیشتی مردم در این شهر وخیم‌تر از گذشته شده است.

این باشنده‌گان هرات از افزایش حضور اخراج‌شده‌گان از ایران، عودت‌کننده‌گان داخلی، ازدحام ترافیکی و بیکاری در این شهر شکایت دارند. به گفته آنان، گسترش روزافزون نفوس هرات باعث افزایش ناامنی‌ها و دزدی‌ها شده و بسیاری از مردم نسبت به روند رو به افزایش ازدحام جمعیت و ترافیک در این شهر نگرانند.

یکی از باشنده‌گان هرات می‌گوید: «کرایه خانه‌ها افزایش یافته و در هر خانه از یک‌هزار تا دو‌هزار افغانی و بیش‌تر بلند رفته است. پیش‌تر اگر خانه‌ای با یک لک یا دو لک افغانی گروی پیدا می‌شد، اکنون اصلاً خانه گروی پیدا نمی‌شود. مردم می‌گویند خانه‌های‌شان را به کرایه می‌دهند، چون برای‌شان سود بیش‌تری دارد.»

یکی از افرادی که از حضور بی‌پیشینه مردم در شهر هرات ابراز نگرانی می‌کند، خود نیز به‌تازه‌گی در این شهر مسکن گزیده است. این باشنده کنونی هرات می‌گوید: «ما در اصل از ولایت دایکندی هستیم. در کابل زنده‌گی می‌کردیم و شش ماه می‌شود که به هرات آمده‌ایم، زیرا شرایط زنده‌گی در هرات نسبت به کابل بهتر است. در کابل کرایه خانه و مواد خوراکی بسیار بلند بود و مشکل کم‌بود برق وجود داشت؛ به‌گونه‌ای که در هر شبانه‌روز بیش از چهار ساعت برق نداشتیم. به همین دلیل به هرات آمدیم. اما در این‌جا نیز شمار کسانی که از ولایت‌ها می‌آیند یا از ایران رد مرز می‌شوند بسیار زیاد است و این وضعیت باعث بی‌نظمی در شهر و افزایش کرایه خانه‌ها شده است. حتا به دشواری می‌توان خانه کرایی پیدا کرد و ازدحام ترافیکی و ناامنی به اوج خود رسیده است.»

مهناز (مستعار)، یکی از زنانی که در تابستان سال جاری از ایران رد مرز شده، می‌گوید: «در اوج گرمای تابستان از ایران خارج شدیم. شرایط بسیار سخت بود؛ جای مناسب برای زنده‌گی و رفت‌وآمد نداشتیم، خیلی ناامید بودیم و نمی‌دانستیم چه کار کنیم. همه مردم دنبال خانه بودند، قیمت‌ها بسیار بالا بود و کسی توان مالی نداشت که در داخل شهر خانه تهیه کند. اصلاً امکان ماندن در خانه‌های داخل شهر نبود، مجبور شدیم به زیارت‌جاهی برویم. شوهرم و پسرم هر دو بیکار هستند و دو دختر دارم که هر دو بیکارند، شامل مکتب نشده‌اند و درس‌های‌شان نیمه‌تمام مانده است. حالا که فصل زمستان است، خیلی نگرانیم؛ امکانات زنده‌گی فراهم نیست و درآمد نداریم. نمی‌دانم چگونه زنده‌گی را سپری کنیم، هر جایی که برویم نه جای مناسبی برای زنده‌گی هست و نه راحتی.»

نذیر احمد (مستعار)، یکی دیگر از باشنده‌گان هرات می‌گوید: «در گذشته نیز چالش‌هایی وجود داشت. مردم از اطراف و ولسوالی‌های هرات به منطقه شیدایی مهاجرت می‌کنند و زنده‌گی می‌کنند و اخراج گسترده‌ای که از ایران انجام شده، بر این مساله افزوده است. این همه مهاجر باعث افزایش نفوس هرات و ازدحام ترافیک شده است. هرات ظرفیت پذیرش این تعداد مهاجر را ندارد. مردم از کابل و سایر ولایت‌ها به هرات مهاجرت می‌کنند که این باعث افزایش تقاضای خانه، بیکاری و بالا رفتن کرایه‌ها شده و ناامنی‌ها نیز افزایش یافته است. تعداد جرایم جنایی به‌صورت گسترده افزایش پیدا کرده است.»

شهرزاد (مستعار)، یکی دیگر از باشنده‌گان هرات می‌گوید که افزون بر فشارهای طالبان و قیودات این گروه، این روزها مردم از افزایش دزدی‌ها، حادثه‌های ترافیکی و ازدحام شهر هرات نیز نگرانند. به گفته او، با اخراج گسترده مهاجران از کشورهای همسایه، به‌ویژه ایران، ازدحام شهری در هرات به‌شدت افزایش یافته، ترافیک به اوج خود رسیده و در کنار فقر و بیکاری، وضعیت امنیتی شهر نیز وخیم‌تر از گذشته شده است.

این باشنده هرات می‌افزاید: «وضعیت امنیتی به حدی خراب شده که مردم جرأت ندارند شب‌ها از خانه‌های‌شان بیرون شوند. در هفته‌های گذشته چندین تن به‌دلیل دزدی‌های مسلحانه جان خود را از دست داده‌اند، اما هیچ نهاد مشخصی وجود ندارد که به این مشکلات به‌گونه جدی رسیده‌گی کند. شهر هرات در حال حاضر گنجایش پذیرش شمار زیادی از مهاجرانی را که در سال‌های گذشته به ایران رفته بودند، ندارد. به همین دلیل، دسترسی به خدمات شهری حتا برای کسانی که از پیش در این‌جا زنده‌گی می‌کردند محدود شده، قیمت خانه‌ها افزایش یافته و افرادی که توانایی پرداخت هزینه‌های شهری را ندارند، مجبور شده‌اند به اطراف شهر کوچ کنند.»

این نگرانی‌ها در حالی مطرح می‌شود که دفتر هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) در گزارش سه‌ماهه‌ خود اعلام کرده رویدادهای امنیتی در افغانستان تحت حاکمیت طالبان نسبت به سال گذشته افزایش یافته است. بربنیاد این گزارش، از اول آگست تا 31 اکتوبر سال جاری، سازمان ملل متحد دو هزار و 737 حادثه‌ امنیتی را ثبت کرده که نشان‌دهنده‌ افزایش 14.7 درصدی نسبت به دوره‌ مشابه در سال 2024 است.

همچنین دبیرکل سازمان ملل متحد پیش‌تر از افزایش هفت‌درصدی سرقت‌ها در افغانستان در سال روان میلادی خبر داده و گفته بود که در جریان این دوره، 175 مورد سرقت در کشور ثبت شده است. این در حالی است که طالبان همواره مدعی تامین امنیت سرتاسری در کشور هستند.

پیش‌تر منابع از افزایش دزدی‌های مسلحانه و افزایش کرایه خانه در کابل نیز ابراز نگرانی کرده و گفته‌اند که موارد قتل و زخمی ناشی از این دزدی‌ها در شفاخانه‌های شهر کابل افزایش یافته است.