نشست دوحه در اوج اعتراض‌ها و واکنش‌های گسترده شهروندان افغانستان به پایان رسید. دبیرکل سازمان ملل متحد در پایان این نشست گفته است که اشتراک‌کننده‌گان توافق کرده‌اند تا یک رویکرد هماهنگ در مورد افغانستان داشته باشند. او حضور چشم‌گیر گروه‌های تروریستی، نبود دولت فراگیر، بدترشدن وضعیت زنان و گسترش قاچاق مواد مخدر در افغانستان را درهم تنیده توصیف کرده است. دبیرکل سازمان ملل متحد همچنان بیان کرده که اولویت نماینده‌گان کشورهای اشتراک‌کننده در این نشست راجع به افغانستان متفاوت است. او خواستار رویکرد هماهنگ آنان درباره افغانستان شده است. دبیرکل سازمان ملل متحد داشتن استراتژی تعامل با طالبان را آن‌چه با ثبات ساختن افغانستان و پاسخگویی به نگرانی‌های حقوق بشری کشورها خوانده، ضروری دانسته است. با این حال، شهروندان کشور خواستار تحریم نشست دوحه شده‌اند. فعالان مدنی و زنان، خواستار توقف فرصت‌سازی برای طالبان هستند. آنان از شهروندان کشور در سراسر جهان می‌خواهند تا علیه طالبان بسیج شوند.
نشست دو روزه سازمان ملل متحد در دوحه، پایتخت قطر با حضور نماینده‌گان ویژه حدود 25 کشور جهان در امور افغانستان و شماری از سازمان‌های بین‌المللی با طرح اولویت‌دهی به رویکرد هماهنگ جامعه جهانی راجع به افغانستان، به‌پایان رسیده است. این نشست در پشت درهای بسته بدون حضور نماینده‌گان طرف‌های درگیر افغانستان برگزار شده بود. زنان و دختران معترض و اکثریت شهروندان افغانستان در کشورهای مختلف جهان از یک هفته به این‌سو از آن‌چه را که آنان زمینه‌سازی و سفیدنمایی طالبان می‌خوانند، اعتراض کرده‌اند. در روز پایانی این نشست، جمعی از فعالان مدنی، مدافعان حقوق بشری و حقوق زنان با راه‌اندازی حرکت جدیدی زیر نام «حرکت نه به طالب» در شبکه‌های اجتماعی به ویژه در توییتر خواستار توقف فرصت‌سازی برای طالبان شده‌اند.
«حرکت نه به طالب» چه می‌گوید؟
این حرکت از سوی جمعی از زنان و مردان ایجاد شده است. آنان این حرکت را نماینده مطالبات و خواست‌های همه‌گانی مردم افغانستان می‌دانند. به گفته آنان، هدف ایجاد این حرکت بسیج همه‌گانی مردم علیه طالبان و ایستاده‌گی در برابر تصمیم‌های دوگانه جهان در قبال این گروه است. فعالان مدنی و مدافعان حقوق زنان در افغانستان با راه اندازی هشتگ «#DoNotRecognizeTaliban» و «#NoToTaliban» می‌گویند که هدف‌شان ایستاده‌گی و اعتراض در برابر تصمیم‌های «مغرضانه و دوگانه» جهان است. به باور آنان، جامعه جهانی به ویژه سازمان ملل متحد، برای به رسمیت‌شناختن طالبان فرصت‌سازی می‌کند. یکی از اعضای این حرکت که نمی‌خواهد نامش در گزارش ذکر شود، در صحبت با روزنامه 8صبح می‌گوید: «حرکت جمعی و مشترک است که بتواند همه اقوام خود را در آن حرکت ببینند. همه به‌صورت گسترده حمایت کردند. هدف ما بسیج مردمی در بیرون از افغانستان علیه تصامیم جهان در قبال طالبان است. هدف دوم، عکس‌العمل و اعتراض علیه سازمان ملل و تمام کشورهای دخیل در قضیه افغانستان است که در هم‌سویی با طالب‌ها قرار می‌گیرند. اعتراض در برابر سیاست نامعلوم و مبهم دولت ایالات متحده در قبال طالبان و بعضی کشورهای اروپایی است که بسیاری وقت‌ها دیده شده موقف‌گیری‌های‌شان غیر قابل قبول است.»
این معترض زن می‌افزاید: «صدای زنان شنیده نمی‌شود، تصامیمی که گرفته می‌شود برای سفیدسازی طالبان است. ما می‌خواهیم با آگاهی‌دهی و بلند بردن آگاهی مردم به ویژه شهروندان کشورهای جهان نسبت به پالیسی‌سازان در رابطه به وضعیت فعلی افغانستان آگاه شوند، آن‌ها را وادار سازند که از این حرکت‌ها و خواست‌های مردم افغانستان حمایت کنند.»
اعضای این جنبش می‌گویند: که حرکت «#NoToaliban» مستقل، خودجوش و از آدرس مردم افغانستان می‌باشد. هیچ فرد، نهاد و یا گروهی نمی‌تواند در داخل یا بیرون از افغانستان ادعای رهبری این جریان را داشته باشد. شمار زیادی از دختران و زنان معترض و فعالان حقوق بشر و جامعه مدنی با اشتراک گذاشتن هشتگ طالبان را به رسمیت نشناسید در این اعتراض مجازی اشتراک کرده‌اند.
معترضان چه می‌گویند؟
معترضان خواستار تحریم تصامیم نشست دوحه شده‌اند. آنان می‌گویند: «طالبان گروه تروریستی و فاشیستی است و از مردم افغانستان نماینده‌گی نمی‌کند. ما مردم افغانستان و جود داریم و صدای خود هستیم. هیچ کسی در نشست دوحه نمی‌تواند برای ما و یا درباره ما صحبت کند. ما نشست دوحه را تحریم کرده به طالبان، طالبانیسم و حامیان طالبان نه می‌گوییم. طالبان را به رسمیت نشناسید.»
این معترضان با اشتراک گذاشتن نوارهای تصویری در شبکه‌های اجتماعی گفته‌اند: «تعامل با طالبان، تعامل با تروریسم است. مردم افغانستان طالبان را نمی‌پذیرند.» آنان با اشتراک‌گزاری هشتگ طالبان را به رسمیت نشناسید، شعارهای زیر را نیز به صورت گسترده همه‌گانی ساخته‌اند: «ما برای جهان عاری از تروریسم به طالبان نه می‌گوییم. برای ما تروریسم صادر نکنید.»، «طالبان خطر ذاتی برای جهان و ارزش‌های مدرن هستند. ما تفکر انسان‌ستیز و جهان ویرانگر را نمی‌خواهیم.»، «نشست دوحه، فرصت‌سازی برای طالبان است. ما به صداقت نشست‌های دوحه باور نداریم.» و «جست‌وجوی منافع موقتی با طالبان، تن دادن به افراطیت‌گرایی است. ما به افراطیت تن نمی‌دهیم و قرار نمی‌گیریم»
این معترضان علاوه می‌کنند که هر نوع تعامل و گفت‌وگو در غیاب مردم افغانستان به ویژه زنان در هیچ نقطه جهان قابل قبول نیست و باید مردم در تعیین سرنوشت‌شان دخیل باشند. آنان خواستار ایجاد نظام مبتنی برخاسته از اراده جمعی هستند و تاکید می‌ورزند که طالبان به چنین نظام باور ندارند و جهان نباید برای تامین منافع موقتی، باعث تقویت تروریسم بین‌المللی شود.
دبیرکل سازمان ملل متحد در کنفرانس خبری پایان این نشست چه گفت؟
آنتونی گوتریش، دبیرکل سازمان ملل متحد، عصر روز سه‌شنبه، 12 ثور در یک نشست خبری، مسایل مورد بحث این نشست را با خبرنگاران شریک ساخته است. آقای گوتریش در کنفرانس خبری خویش گفته است که اشتراک‌کننده‌گان در نشست دوحه تبادل نظر «صادقانه» داشته‌اند.
دبیرکل سازمان ملل متحد برگزاری این نشست را در راستای تعمیم اهداف قطع‌نامه شماره 2681 شورای امنیت سازمان ملل متحد، عنوان کرده است. او در کنفرانس خبری افزوده است: «تبادل نظر صادقانه داشتیم، خرسندم این جلسه را همزمان با [صدور] قطع‌نامه شورای امنیت که هفته گذشته خواستار شرکت معنادار و امن زنان و دختران افغانستان شده بود [برگزار کردیم]. معنای این قطع‌نامه را وارد نشست خودمان کردیم.»
آقای گوتریش ظاهراً در پاسخ به اعتراض‌های گسترده شهروندان افغانستان، می‌گوید که در این نشست در مورد به رسمیت شناختن طالبان بحث نشده است. او هدف نشست دوحه را یک‌دست‌سازی رویکرد جهانی در قبال افغانستان توصیف کرده است. دبیرکل سازمان ملل متحد در کنفرانس خبری خود اضافه کرده است: «نشست یک‌سان ساختن رویکرد جهانی در مورد افغانستان بود، نه در مورد به رسمیت شناختن طالبان.»
دبیرکل سازمان ملل متحد در این نشست خبری از مواجه بودن با محدودیت‌ها سخن زده و خواستار همکاری مشترک کشورها در قبال افغانستان شده است. او داشتن «استراتژی تعامل» در قبال افغانستان را مهم خوانده و افزوده است: «اگرچه ما با محدودیت‌هایی مواجه هستیم، اما این به نفع همه طرف‌ها است که در افغانستان با هم‌دیگر همکاری داشته باشند. همه شرکت‌کننده‌گان توافق داشتند که نیاز داریم در یک استراتژی تعامل برای با ثبات کردن افغانستان و همزمان پاسخگویی به نگرانی‌های جدی که در مورد این کشور داریم. شرکت‌کننده گان نگران ثبات افغانستان هستند و این نگرانی‌های‌شان را جدی ابراز کردند.»
آقای گوتریش در این کنفرانس خبری، خطر حضور گروه‌های تروریستی در افغانستان را برای منطقه جدی تلقی کرده و علاوه کرده است: «با توجه به حضور قابل توجه سازمان‌های تروریستی در افغانستان این یک خطر است برای همه منطقه، نه برای افغانستان. نبود فراگیری [حکومت همه‌شمول] در افغانستان به ویژه در حیطه حقوق زنان، قاچاق مواد مخدر و پیامدهای مخرب آن.»
او در مورد اولویت‌های متفاوت کشورها در بحث‌های دو روزه نشست دوحه سخن گفته و توضیح داده است که مساله اساسی ترجیح دادن به اولویت‌های متفاوت نیست؛ بلکه رسیدن به یک رویکرد همه‌گانی است. آقای گوتریش در این کنفرانس خبری همچنان گفته است: «اشتراک‌کننده‌گان اولویت‌های متفاوتی دارند نسبت به این موارد [حقوق زنان، مبارزه با تروریسم و ایجاد ساختار فراگیر] یک درک عمومی است که این مسایل در هم تنیده و مرتبط هستند. مساله نادیده گرفتن یک اولویت به جای اولویت دیگری نیست؛ بلکه رسیدن یک رویکرد همه‌گانی است.»
دبیرکل سازمان ملل متحد بیشتر توضیح داده است: « برای این که به هدف خود برسیم، نمی‌توانیم از تعامل دست برداریم. بسیاری خواستند که این تعامل بر مبنای درس‌هایی باشد که از گذشته آموختیم. سازمان ملل متحد از نیروهای خودش برای رسیدن به یک رویکرد استفاده خواهد کرد.»
آقای گوتریش قطع‌نامه 2681 شورای امنیت سازمان ملل متحد را رویکرد یک‌پارچه خوانده و ابراز امیدواری کرده است که این قطع‌نامه بتواند چراغ راه این سازمان باشد. او ارزیابی وضعیت بحران انسانی در افغانستان را بغرنج، پیچیده و دشوار توصیف کرده است. در سخنرانی پایانی نشست دوحه درباره افغانستان آمده است: «ارزیابی پیچیده‌گی و بغرنجی شرایط در افغانستان دشوار است. این پیچیده‌ترین بحران انسانی است که در جهان شاهد هستیم. 90 درصد در فقر زنده‌گی می‌کنند، 28 میلیون نیاز به کمک‌های انسانی دارند تا بتوانند زنده بمانند، 6 میلیون در شرایط نزدیک به قحطی زنده‌گی می‌کنند، کمک‌های مالی در حال تخریب است.»
دبیرکل سازمان ملل متحد در مورد کار زنان در نهادهای این سازمان و موسسه‌های غیردولتی نیز گفته است: «در حال حاضر زنانی که برای سازمان ملل و انجوها کار می‌کنند، ممنوعیت آنان غیرقابل قبول است. شاهد حمله به حقوق زنان هستیم باید صدا خود را بلند کنیم. وظایف افغانستان را تحت اصول قانون بین‌الملل و اصول عدم تبعیض که هسته سازمان ملل را تشکیل می‌دهد، نیاز به کمک فوری و اضطراری است تا بتوانیم این مشکل را در افغانستان حل کنیم. در کنار افغانستان ایستاده‌ایم، به وظیفه خود عمل کردیم و می‌خواهیم همچنان به وظیفه خود عمل کنیم.»
دبیرکل سازمان ملل متحد در پاسخ به پرسش خبرنگاران که آیا علاقه دارد با مقام‌های طالبان دیدار کند، گفته است که لحظه مناسب فرا برسد با طالبان ملاقات خواهد کرد «اما امروز مساعد نیست.»
این نشست در حالی به پایان می‌رسد که تصمیم جدی و روشن در قبال افغانستان گرفته نشده است. دبیرکل سازمان ملل متحد به گونه تلویحی اشاره کرده است که این سازمان در کنار مردم افغانستان باقی خواهد ماند، اما درباره هشدار دفتر هیات معاونت سازمان ملل متحد که تا پنج ماه می سال روان میلادی برای طالبان مهلت تعیین کرده است، چیزی نگفته است.
دفتر هیات معاونت سازمان ملل در افغانستان(یوناما) قبل از این گفته بود، در صورتی که طالبان تصمیم‌شان مبنی بر رفع ممنوعیت کار زنان در این نهاد را تغییر ندهند، سازمان ملل متحد تصمیم «وحشت‌ناکی» اتخاذ خواهد کرد. این سازمان گفته که مجبور است میان ماندن و اصول خود یکی را برگزیند. هنوز روشن نیست که طالبان به خواست یوناما تکمین خواهد کرد و یا خیر.
طالبان در نزدیک به دو سال گذشته به خواست‌های جامعه جهانی که ایجاد دولت همه‌شمول، رعایت حقوق بشر به ویژه حقوق زنان و بازگشایی نهادهای آموزشی و تحصیلی به‌روی زنان بوده است، تمکین نکرده و دست به قتل‌های هدف‌مند، کشتارهای گروهی و محاکمه صحرایی ادامه داده‌اند.