تنها قومی که خط دیورند را به رسمیت نمی شناسد پشتون ها هستند

<div style="direction: rtl; text-align: justify;"> هیاهوی رهبران ملی گرای پشتون نه تنها با جانب پاکستان به وفاق نرسیده اند، بلکه باعث جنگ و ناامنی، بی ثباتی سیاسی در مناطق مرزی دو کشور گردیده است.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">غوغا گران پشتون زمانی که به اسناد تاریخی مراجعه می نمایند، بجز دامن زدن و اتکا به مشترکات فرهنگی برمحوریت قومی، متاسفانه دست خالی برمی گردند و ادعا دارند که این مرز خانواده ها را از هم جدا ساخته است اما از یادشان می رود که از این شکل مشترک ها نه تنها افغانستان با کشورهای تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان و ایران دارد، بلکه تمام کشورهای جهان آسیایی با کشورهای آفریقایی و یا اروپایی از این قسم مشترک های فرهنگی بی شماری دارند ولی در پرتوی قوانین بین المللی براساس منافع ملی، حسن همجواری و عدم مداخله در امور یکدیگر توانسته اند که به راه حل دایمی و حقوقی برسند.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">شورای وزیران افغانستان در جلسه روز دوشنبه 11 حمل به نهادهای حکومتی دستور داد تا قبل از هرگونه گفتگو با جانب پاکستان در مورد خط دیورند، واژه خط دیورند را به جای سرحد در تمام مکاتب و گفتگوهایشان بکار ببرند. این مساله زمانی اوج گرفت که طرح پیشنهادی پاکستان تحت عنوان طرزالعمل دو جانبه عملیاتی سرحدی میان افغانستان و پاکستان در جلسه شورای وزیران مورد بحث قرار گرفت. شورای وزیران بکار بردن واژه سرحد را منافی و متناقص حق تاریخی و پالسی جاری دولت افغانستان دانست.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">سوال اینجا است که چرا دولت افغانستان در این مرحله حساس تاریخی انتخابات و آن هم در روزهای اخیر ریاست جمهوری آقای کرزی، مسایل مربوط به دیورند که برای پاکستان یک مرز پذیرفته شده تلقی می گردد و آن را میراث از تجزیه شبه قاره هند یا هند بریتانیایی می داند، موضوعات مرزی و ادعای مالکیت ارضی فقط با کاربرد واژه سرحد حساسیت برانگیز است؟ یا اینکه آقای کرزی نیز مانند سایر رهبران پشتون با داعیه پشتونستان طلبی بنا براستناد فرهنگی- قومی و با مطرح نمودن نظریه تحمیلی معاهده دیورند پاکستان و اداره استخباراتی آن کشور را علیه مردم افغانستان قرار دهد و در مقابلِ حملات توپخانه ایی ارتش پاکستان، تربیه و تجهیز طالب و تروریست و ارسال آن غرض هدف قرار دادن مواضع نظامی و ملکی و شخصیت های سیاسی و قومی افغانستان، سکوت بیش از نیم قرن در برابر ادعای پاکستان و عدم توسل به اقدامات سیاسی و حقوقی از مجاری دپلماتیک و یا مراجع حکمیت بین المللی، دولت های گذشته و فعلی افغانستان در رابطه به خط دیورند دیدگاهی واحد ندارند چنانچه حبیب الله خان پسر عبدالرحمن خان امضا این معاهده را به رسمیت شناخت.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">حبیب الله خان بعد از مرگ پدرش به قدرت رسید. او در سال 1905 با جانب انگلیس معاهده مشهور به خال را به امضا رسانید که به اساس آن تمام معاهده هایی که با عبدالرحمن خان امضا گردیده بود، به رسمیت شناخته شد.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">علاوه بر این در معاهده استقلال میان افغانستان و انگلستان بر خط مرزی مهر تایید گذاشته شد. البته از این که امان الله خان با انگلیس وارد جنگ گردیده بود و امتیازهایی که به اساس معاهده دیورند، از جانب انگلیس متعهد گردیده بود، ابا ورزید و افغانستان را متجاوز خواند. امضا (عهدنامه صلح بین دولت انگلیس و دولت مستقل افغانستان) در 8 اگوست سال 1919 بین افغانستان و انگلیس، در ماده پنجم آن چنین آمده است:</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">ماده پنجم: دولت افغانستان سرحد بین هندوستان و افغانستان را که امیر مرحوم قبول نموده بودند، قبول می نمایند و نیز متعهد می شود که قسمت تهدید نشده خط سرحد طرف مغرب خیبر در جایی که حمله آوری از جانب افغانستان در این زمان واقع شد به واسطه کمیشین دولت انگلیس تعیین نمایند، قبول کنند. عساکر دولت انگلیس بر آن سمت در مقام های حالیه خود خواهند ماند تا وقتی که تحدید حدود مذکور به عمل بیاید.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">همچنان معاهده 22 نوامبر سال 1921 بین محمود طرزی وزیر خارجه افغانستان و هنری دابس نماینده انگلستان به امضا رسیده است نیز موضوع دیورند را رسمیت می دهد.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">بدین اساس امیرامان الله خان که در راس دولت مستقل و مشروع افغانستان قرار داشته دوبار خط دیورند را به رسمیت می شناسد و اعتراض نمی کند.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">حبیب الله کلکانی مشهور به بچه سقاو در دوره 9 ماه فرصت برای این موضوعات دریافت نکرد. نادرخان شاه افغانستان با سیاست متمایل به انگلیس در برابر معاهده دیورند سکوت اختیار کرد. وی نمی خواست مرتکب عملی گردد که اسباب نارضایتی انگلستان را فراهم نماید.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">افغانستان زمانی برای اولین بار به مشروعیت خط دیورند اعتراض کرد که موضوع تجزیه هند به میان آمد. شاه محمود که کاکای ظاهر شاه و نخست وزیر آن وقت بود، این سکوت را شکست و داعیه پشتونستان و پشتون و بلوچ را اوج داد.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">موضوع تجزیه هند، افغانستان را واداشت تا در برابر معاهدات که اُمرای قبلی افغانستان با دولت انگلستان به امضا رسانیده بود، اعتراض نماید. شاه محمود نخست وزیر افغانستان در یک ملاقات با وزیر امور خارجه انگلستان در آخر جولای 1947، نسبت به معاهده های قبلی و عدم پایبندی افغانستان به آنها اعتراض کرد. دلیل نخست وزیر افغانستان این بود که معاهده های قبلی میان افغانستان و دولت هند بریتانیایی انعقاد شده بود و اکنون که شخصیت حقوقی به نام هند بریتانیایی از صحنه حقوق بین الملل حذف می گردد و به جای آن کشورهای هند و پاکستان بوجود می آیند، افغانستان خود را ملزم به رعایت معاهده های قبلی نمی داند.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">دولت های افغانستان از زمان ظاهر شاه تا کرزی یکی پس از دیگری نظریه تحمیلی بودن معاهده دیورند را مطرح نموده اند. اسناد تاریخی موضوع تحمیلی بودن این معاهده را رد می نماید، چنانچه آقای غلام محمد غبار نویسنده کتاب افغانستان در مسیر تاریخ، در صفحه 689 نوشته: امیر عبدالرحمن بعد از امضای معاهده دیورند، دربار بزرگی تشکیل داد.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">امیر عبدالرحمن خان در این دربار که هیات انگلیس نیز حاضر بود نطق مفصلی ایراد کرد و در ضمن گفت: سایر ملل امور خود را منظم کرده اند حالا افغانستان 14سال است که من مصروف اصلاح های آن هستم. هر ملتی در مقابل دشمنان خود دوستانی دارد، مگر افغانستان. </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">امروزما نیز دوستان لایق و شریک در سود و زیان خود پیدا کردیم. لازیم دیدیم که حدود بین طرفین معین و اختلافات جزیی رفع گردد. برای مبدل نشدن این دوستی به دشمنی لازم بود که حدود دولت ها معین گردد، پس بدون واسطه غیر در خانه دوستانه حدود خود را معین نمودیم. دیورند در این عهدنامه به خط خود امضا کرده و به من داده است که دولت انگلیس هیچگاه از خط فاصل سرحد به این سو تخطی نخواهد کرد، من هم وثیقه ای به او داده ام که از جانب دولت مستقل افغانستان تجاوز متصرفانه بعمل نخواهد آمد...</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">مرحوم فیض محمد کاتب هزاره نویسنده کتاب سراج التوارخ درجلد 3 صفحه946 گفته های دیورند نماینده انگلیس را در مجلس امیرعبدالرحمن چنین آورده است: دیورند با ایستادن چنین گفت: امیر صاحب فرمودند: در نفع و ضرر ما و شما شریک هستیم. این حقیقت است که در سود و زیان با هم شریک هستیم. اکنون که امر سرحد فصل شد امیدوارم که روز به روز دوستی و دلگرمی زیاد شود. وایسرا طبق تلگراف از این فیصله اظهار خوشنودی نمودند. همچنین پارلمان انگلیس از تحکیم این دوستی افغانستان و انگلیس اظهار بشاشت کرده است. </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">در ضمن شماری از مورخین انگلیسی از جمله آقای ویلیم بارتن در مورد سرحد دیورند می نویسند: سرحد شمال غربی نه تنها به مثابه سرحد هند دانسته شده بلکه باید منحیث سرحد بین المللی قبول گردد.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">معاهده دیورند در 21 نوامبر سال 1893 میلادی میان عبدالرحمن خان پادشاه افغانستان و هنری مارتیمور دیورند سکرتر دولت عالیه هند بریتانیایی به امضا رسیده و حدود 120 سال از امضا این معاهده سپری گردیده است. عبدالرحمن خان که در استبداد و آدم کشی لقب قاتل را از خود به جای گذاشته است، در وطن فروشی نیز به منظورحفظ تاج وتخت ننگین خود، پروای هیچ ننگ و نامی نکرد. </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">در سال 1880 در معامله خاینانه ای با انگلیس، بر آزادی و استقلال افغانستان چشم پوشی کرد و در سال 1893 بخش دیگری از سر زمین ما را فدای تخت و تاج خود کرده و افتخار دیگری به معاهده ننگین گندمک افزود. دولت پاکستان همواره این مرز را یک مرز تعیین شده بین المللی می داند و از حمایت بیشتر بین المللی برخوردار است. موقف آمریکا و سایر کشورهای جهان در رابطه به مساله دیورند نیز روشن است.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">خوانند گان عزیز خوب به یاد دارند که چندی قبل آقای مارک گروسمن نماینده خاص آمریکا در امور افغانستان و پاکستان در گفتگو با یکی از تلویزیون های خصوصی افغانستان اظهار داشته بود که آمریکا خط دیورند را به عنوان یک سرحد بین المللی میان افغانستان و پاکستان به رسمیت می شناسد.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">سفارت آمریکا در افغانستان نیز بر سخنان آقای گروسمن مهر تایید می گذارد. سفیر آمریکا در نشست خبری که با والی ولایت قندهار داشت، گفته بود که نه تنها آمریکا، بلکه شمارى از کشورهاى دیگر نیز خط دیورند بین پاکستان و افغانستان را به حیث سرحد رسمى مى شناسند.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">داعیه به رسمیت نشناختن دولت افغانستان را از گذشته تا امروز ترکیب قومی در هردو کشور تشکیل داده و همین مساله باعث گردیده تا منجر به اختلاف ها میان دو کشور گردد.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">تنها قومیِ که در افغانستان ادعای به رسمیت نشناختن خط دیورند را بیش از حد دامن می زنند پشتون ها هستند که جدا شدن خود را از پشتون های آن سوی مرز پایان قدرت و سلطه شان در افغانستان می دانند.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">در مقابل پاکستان هم نمی خواهد که نفوس و قلمرو اش را از دست دهد. چنانچه اصرار این مساله را با از دست دادن بنگلادش به خوبی درک نموده است. </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">سفیر سابق آمریکا در افغانستان آقای رونالد نیومن 2005 الی 2007 به عامل قومی این موضوع اشاره می کند. دموگرافی قومی منطقه به عنوان موضوع کلیدی است که ما را به این درک می رساند که چرا هر دو دولت در طول سالیان دراز بر موقف های خود هم چنان تاکید ورزیده اند.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">افغانستان یک کشور کثیرالقومی است اما نقطه ثقل نفوس و سیاست آن همیشه پشتون ها بوده و هست. پشتون ها به سختی 42در صد، یا 13.5میلیون نفوس 32 میلیونی این کشور را تشکیل می دهند. در حدود دو برابر، پشتون هایی هستند که در پاکستان زندگی می کنند که 25.4 میلیون بوده و فقط 15درصد از نفوس 169 میلیونی پاکستان را تشکیل می دهند.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">به استناد گفته های آقای نیومن، خط دیورند باعث شده تا پشتون ها در دو سوی خط قرار گیرند، این وضعیت قدرت پشتون ها را در هردو کشور ضعیف نموده است اما اراده مردم پشتونستان طوری دیگری است. در رفراندوم که در سال 1947 در پاکستان صورت گرفت پشتون ها رای شان این بود: پشتون ها نه هند می خواهند و نه پاکستان، بلکه می خواهند دراین کشور یک حکومت آزاد پشتون براساس جمهوریت اسلامی تشکیل شود.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">آقای محمود طرزی در سراج الاخبار در مقاله تحت عنوان افغانستان ، امنیت و موقعیت سیاسی آن می نویسد: ...اقوام افغانستان که در قسمت های جنوب و شرق، درعلاقه غیر بسر می برند، در هر وقت و زمان استعداد تشکیل یک حکومت ممتاز و جداگانه را دارند. اسناد تاریخی و موازین حقوقی بین المللی همه تاکید براین امر دارند که داعیه پشتونستان طلبی بر محوریت فرهنگی - قومی نه تنها که ادعای افغانستان را نفی می کند، بلکه از نظر حقوقی این موضوع تحت مرور زمان قرار گرفته است که بر اساس آن هیچ مرجع بین المللی چنین دعاوی مرزی که توسط اراده آزاد دولت ها به امضا رسیده و حکومت های بعدی نیز یکی پس از دیگری بر آن مهر تایید گذاشته اند، استماع نخواهند کرد.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">علاوه براین دولت های گذشته و فعلی افغانستان با دولت پاکستان بر سرمناطق مورد اختلاف که برای افغانستان در حد خط دیورند و برای پاکستان مرز بین المللی پذیرفته شده تلقی می گردد، وارد مراوده سیاسی و تجاری گردیده که مصداق به رسمیت شناختن و تایید بر حقانیت جانب پاکستان است. </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">روزانه ده ها محموله تجاری افغانستان از این مناطق عبور و مرور می نمایند، شهروندان که در این ساحه زندگی دارند بطور مستقیم تحت حاکمیت پاکستان قرار دارند.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">احزاب و اجتماع های بزرگ پشتون ها در دولت پاکستان امروز نقش فعال دارند. مسایل مربوط به سیر و سفر آنها توسط اداره مرکزی پاکستان صورت می گیرد و از حقوق امتیازهای آنها در خارج از مرزهای پاکستان حمایت صورت گرفته و بالاخره پشتون های آن سوی مرز به عنوان ملت پاکستان در تحت حاکمیت پاکستان و همچنین از حقوق و امتیازات شهروندی برخوردار می گردند.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;">به باور من ادعای ارضی بی اساس نه تنها افغانستان را به صلح و ثبات نمی رساند بلکه دامنه های ناامنی، بی اعتمادی، جنگ و خونریزی را تشدید خواهد بخشید. اگر افغانستان ادعای ارضی را در رابطه به خط دیورند بر حق و بجا می داند، لطفا تمام اسناد و مدارک مربوط را در اختیار رسانه ها و مردم افغانستان قرار داده تا در مورد تصمیم نهایی اتخاذ نمایند.</div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"> </div> <div style="direction: rtl; text-align: justify;"><strong>کامران یوسفی</strong></div>