گفت وگوی طالبان و مخالفان سیاسی؛ آیا در افغانستان حکومت فراگیر تشکیل خواهد شد؟
با گذشت بیش از سه سال از سلطه‌ی طالبان بر افغانستان، گزارش‌هایی از گفت‌وگوی این گروه با شماری از مخالفان سیاسی و تلاش برای رسیدن به یک توافق سیاسی، منتشر شده است.
الماس زاهد، رییس کمیته صلح شورای عالی مقاومت ملی برای نجات افغانستان در گفت‌وگو با رسانه‌ها از مذاکرات این شورا با طالبان پره برداشته است.
او گفته است که اعضای این شورا پس از نشست‌های متعدد با طالبان، در مورد رسیدن به صلح در افغانستان امیدوار شده است.
رییس کمیته‌ی صلح شورای عالی مقاومت ملی برای نجات افغانستان گفته است که آمریکا و جامعه جهانی از مذاکرات این شورا با طالبان آگاهی دارد.
او افزوده است که نتایج گفت‌وگوهای این شورا با طالبان تا سه ماه آینده اعلام خواهد شد و منجر به شکل‌گیری حکومتی در افغانستان شد که طالبان نیز بخشی از آن باشند.
تا اکنون سایر اعضای شورای عالی مقاومت ملی برای نجات افغانستان، این اظهارات را تأیید و یا رد نکرده‌اند.
شورای عالی مقاومت ملی برای نجات افغانستان متشکل از رهبران احزاب سیاسی عمده و مقام‌های دولت پیشین است.
عبدالرشید دوستم، رهبر حزب جنبش ملی افغانستان، صلاح‌الدین ربانی، رهبر حزب جمعیت اسلامی افغانستان، محمد محقق، رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان، عبدالرب رسول سیاف، از رهبران جهادی افغانستان، عطا محمد نور و محمد یونس قانونی از اعضای ارشد حزب جمعیت اسلامی افغانستان، سرور دانش، معاون پیشین ریاست جمهوری و رییس حزب عدالت و آزادی افغانستان، از اعضای ارشد این شورا هستند.
این شورا تا اکنون در اعلامیه‌های رسمی خود از طالبان به عنوان یک «گروه تروریستی» یاد کرده و این گروه را عامل حضور بیش از بیست گروه تروریستی در افغانستان دانسته است.
واکنش طالبان چیست؟
طالبان تا اکنون به اظهارات رییس کمیته‌ی صلح شورای عالی مقاومت ملی افغانستان واکنشی نشان نداده‌اند.
این گروه اما پیش از این بارها با مشارکت اعضای این شورا در قدرت مخالفت کرده‌اند و صرفا از آنان دعوت کرده‌اند که به افغانستان بیایند و با با استفاده از «عفو عمومی» همانند یک شهروند عادی زندگی کنند و از سیاست و فعالیت سیاسی دست بکشند.
طالبان همچنین تا اکنون درخواست‌ها برای تشکیل حکومت فراگیر و همه شمول در افغانستان را با جدیت رد کرده‌اند و ادعا کرده‌اند که حکومت این گروه فراگیر و همه شمول است.
با وجود اینکه طالبان در قبال اظهارات عضو ارشد شورای عالی مقاومت ملی برای نجات افغانستان سکوت کرده‌اند، اما جعفر مهدوی، از چهره‌های سیاسی نزدیک به طالبان نیز این مذاکرات را تأیید کرده است.
آقا مهدوی در ایکس نوشته است: «گفتگو و مذاکره میان مجموعه ها و عناصر سیاسی خارج نشین و مقامات امارت اسلامی افغانستان (طالبان) که از مدت ها قبل آغاز شده بود وارد مراحل اُمیدوار کننده ای شده که انشاءالله در آینده ای نه چندان دور شاهد نتایج خوشایند و عملی این گفتگو ها باشیم.»
او افزوده است: «یقیناً مردم افغانستان از تداوم جنگ و خشونت حمایت نکرده و از همه طرف‌ها می‌خواهند تا با صداقت و آینده‌نگری از ظرفیت‌ها و مکانیزم‌های نرم و خشونت پرهیز همچون گفتگوهای مستقیم حمایت می کنند.»
«چالش‌ها چیست؟»
مخالفان سیاسی طالبان در آغازین روزهای تسلط این گروه بر افغانستان نیز مذاکراتی را با آنان در مورد اداره کشور و نحوه حکومت داری، انجام دادند، اما چنین مذاکراتی بنا به «تمامیت‌خواهی طالبان» و تن ندادند آنان به تشکیل حکومت فراگیر و همه شمول، بدون نتیجه پایان یافت.
با توجه به این پیشینه، به نظر نمی‌رسد که طالبان به مشارکت سیاسی عادلانه و متوازن همه‌ی اقوام و گروه‌های سیاسی افغانستان در قدرت و ساختار سیاسی این کشور تن بدهند.
از سوی دیگر، مذاکرات جاری تنها با یک جریان سیاسی مخالف طالبان صورت گرفته است و سایر جریان‌های سیاسی، نظامی، مدنی و حقوق‌‌بشری در آن دخیل نیستند.
در حال حاضر جبهه‌های مقاومت ملی و آزادی افغانستان به صورت مسلحانه علیه طالبان مبارزه می‌کنند و چندین جریان سیاسی و مدنی، از جمله زنان علیه این گروه مبارزه و فعالیت مدنی دارند.
عدم شمولیت این گروه‌ها و جریان‌ها در مذاکرات با طالبان نیز باعث خواهد شد که معضل کنونی افغانستان تنها با توافق شورای عالی مقاومت ملی برای نجات و طالبان، قابل حل نباشد.
مذاکره و گفت‌وگو برای حل معضل افغانستان تنها راه حل معقول و منطقی است، اما مشروط به اینکه این مذاکرات منجر به تشکیل یک حکومت دموکراتیک، اصلاح ساختارهای سیاسی و قدرت، مشارکت عادلانه همه‌ی اقوام و طیف‌های سیاسی و اجتماعی در قدرت شود و حقوق و آزادی‌های همه‌ی اقشار مردم، اعم از جنسیت، قومیت، زبان و مذهب تضمین شود.
در غیر این صورت، بحران همچنان تداوم خواهد یافت و تاریخ بر مردم و جغرافیای به نام افغانستان همچنان تکرار خواهد شد.