- دو‌شنبه, 08 دلو 1403|11:40
- 0 نظر
نیم نگاهی به سفر وزیر خارجه ایران به افغانستان
عباس عراقچی، دیپلمات باسابقه و وزیر خارجه فعلی جمهوری اسلامی ایران به کابل آمده و با مقامات طالبان دیدار و گفتگو کرده است.
عباس عراقچی، دیپلمات باسابقه و وزیر خارجه فعلی جمهوری اسلامی ایران به کابل آمده و با مقامات طالبان دیدار و گفتگو کرده است.
سفر عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، به افغانستان و دیدار با مقامات طالبان، از جمله وزیر خارجه و رئیس الوزرای این گروه، نشان‌دهنده تلاش‌های ایران برای تثبیت سیاست خارجی خود در قبال دولت طالبان و مدیریت مسائل امنیتی، اقتصادی و سیاسی مرتبط با افغانستان است.
این رویداد را می‌توان در چارچوب چند مؤلفه اصلی تحلیل کرد:
1. امنیت مرزی و مبارزه با تهدیدات مشترک
ایران و افغانستان دارای مرز مشترک طولانی(نزدیک به هزار کیلومتر) هستند و هرگونه بی‌ثباتی در افغانستان می‌تواند امنیت ایران را به‌ویژه در مناطق شرقی و مرزها تهدید کند.
حضور گروه‌های افراطی و بنیادگرا در افغانستان یکی از چالش‌های اصلی برای ایران بعنوان همسایه افغانستان است.
بنابراین، تعامل با طالبان به‌عنوان حاکم کنونی افغانستان، ابزاری برای کاهش تهدیدات امنیتی و مدیریت چالش‌های مرزی است.ایران از سویی تلاش دارد روابط خود را با طالبان به سوی همگرایی هدایت کند تا هر دو کشور بتوانند علیه تهدیدات مشترک، موضع واحد بگیرند.
2. حقوق آب هیرمند
یکی از مسائل کلیدی در روابط ایران و افغانستان در یک قرن اخیر موضوع حق‌آبه رود هیرمند است.
این مسئله برای ایران، به‌ویژه استان سیستان و بلوچستان، اهمیت حیاتی دارد.طالبان تاکنون مواضع متفاوتی در این زمینه داشته‌اند، و ایران از طریق دیپلماسی فعال تلاش می‌کند تا این چالش را به‌گونه‌ای مسالمت‌آمیز حل کند.ایران تلاش دارد تا موضوع حقابه رود هیرمند را با گفتگو و دیپلماسی فعال، حل و فصل کند.
از سوی دیگر طالبان نسبت به دولت سابق افغانستان، رویکرد بهتری در زمینه حقابه ایران داشته‌اند.
3. مقابله با نفوذ کشورهای ثالث
سیاست خارجی ایران در قبال افغانستان همچنین بر محدود کردن نفوذ قدرت‌های ثالث، به‌ویژه ایالات متحده، هند و عربستان سعودی، متمرکز است.
ایران از طریق ایجاد تعامل سازنده با طالبان تلاش می‌کند از تبدیل افغانستان به پایگاهی برای فعالیت‌های آمریکا در منطقه یا گسترش نفوذ قدرت‌های رقیب جلوگیری کند.
آمریکا طی بیست سال حضور در افغانستان و صرف هزینه میلیاردها دلار، نتوانست آنگونه که شعار میداد عمل کند و حاکمان فعلی افغانستان این دوره بیست ساله را دوران اشغال افغانستان می‌دانند.
در این زمینه طالبان نیز در برابر آمریکا موضع گیری خاص خود را دارند و عملا نشان داده‌اند که با حضور آمریکایی‌ها در افغانستان مخالف هستند.
4. تعامل عملگرایانه با طالبان
در حالی که ایران رسماً حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته است، تعاملات دیپلماتیک و اقتصادی میان دو طرف نشان‌دهنده یک رویکرد عملگرایانه است.
ایران به‌جای تکیه بر شعارهای ایدئولوژیک یا انتظارات بلندمدت، سعی دارد در شرایط موجود منافع خود را در افغانستان تأمین کند.
سیاست خارجی ایران در دوران طالبان تغییرات اساسی داشته و تهران بشدت تلاش کرده تا حکومت طالبان را تقویت کند.
طالبان نیز در ارتباط با ایران، همواره موضع ملایم و استوار بر پایه همسایگی داشته است.
5. چالش‌های انسانی و مهاجرت
افغانستان به‌عنوان یکی از کانون‌های بحران انسانی در جهان، منبع اصلی مهاجران به ایران است.
ایران در تلاش است تا با ایجاد همکاری با طالبان، مدیریت مهاجرت و جلوگیری از افزایش فشار بر منابع داخلی خود را تسهیل کند.
سفر عراقچی به افغانستان و دیدار با مقامات طالبان بخشی از استراتژی جامع ایران برای مدیریت وضعیت افغانستان در شرایط تغییرات سریع منطقه‌ای است.
ایران با اتخاذ رویکردی چندلایه، از یک سو به دنبال تأمین منافع امنیتی و اقتصادی خود است و از سوی دیگر تلاش می‌کند تا با محدود کردن تهدیدات و چالش‌های ناشی از شرایط افغانستان، به‌ویژه در زمینه امنیت مرزی و مسائل زیست‌محیطی، ثبات داخلی خود را تقویت کند.
مسأله مهاجرین افغانستانی مقیم ایران طی چهل سال گذشته همواره یکی از رئوس سیاست خارجی ایران در قبال افغانستان بوده است.
در مجموع می‌توان گفت سفر وزیر خارجه ایران به کابل و دیدار با مقامات طالبان بیانگر فصل جدیدی از روابط دو کشور همسایه است.
ایران و افغانستان بعنوان دو کشور همسایه بشدت در معادلات قدرت منطقه تاثیرگذار هستند و چنانچه بتوانند روی ریل همگرایی و همکاری مسیر سیاست خارجی خود را هدایت کنند، بزودی شاهد اتفاقات خوبی خواهیم بود