معرفی نامه ها برای بازگشت به ایران اعتبار ندارد
این روزها روند اخراج و بازگشت مهاجران از ایران ادامه دارد. بر اساس تصمیم دولت ایران، تمام مهاجران غیرمجاز و افراد دارای برگه سرشماری باید به افغانستان بازگردند. برای دارندگان این برگه ، از سوی دفاتر کفالت اتباع خارجی در ایران، «مجوز بازگشت» و «معرفی نامه » برای مراجعه به نمایندگی های ایران در افغانستان جهت دریافت ویزا صادر می شود؛ اما اعتبار این معرفی نامه ها برای دریافت ویزا و بازگشت به ایران تاکنون در هاله ای ابهام قرار دارد.
مقام‌های ایرانی جمعیت مهاجران افغانستانی در ایران را بیش از شش میلیون نفر اعلام کرده‌اند که از این میان، دو میلیون نفر مجاز، دو میلیون نفر غیرمجاز و دو میلیون و 34 هزار نفر نیز دارای برگه‌های سرشماری هستند.
برگه‌های سرشماری تا پایان سال گذشته خورشیدی (1403) اعتبار داشتند؛ اما در سال جدید، دارندگان آن باید در طرح تعیین تکلیف اتباع خارجی شرکت کنند و با دریافت مجوز و مهلت خروج، به افغانستان بازگردند. به گفته مقام‌های ایرانی، بازگشت‌کنندگان در صورت تمایل می‌توانند مجدداً به ایران بازگردند.
دفاتر کفالت برای عمده مهاجران دارای برگه سرشماری، دو نوع نامه صادر می‌کنند: «مجوز بازگشت» و «معرفی‌نامه برای صدور روادید». تاکنون شماری از این مهاجران این نامه‌ها را دریافت کرده و برخی نیز به افغانستان بازگشته‌اند؛ بازگشتی که با دردسرهای فراوان و آینده‌ای مبهم همراه است.
پروژه‌های نیمه‌کاره و مشکل بازپس‌گیری رهن خانه؛
برخی از مهاجران دارای برگه سرشماری که مجوز بازگشت دریافت کرده‌اند، می‌گویند ناگزیر شده‌اند پروژه کاری خود را نیمه‌کاره رها کنند و به افغانستان بازگردند. در این حالت کارفرمایان نیز با مشکل مواجه می‌شوند و ممکن است از پرداخت دستمزد کارگران سربازنند.
همچنین مهاجران برای بازپس‌گیری پول رهن یا «پول پیش خانه» نیز با دردسر مواجه‌اند؛ پولی که سرمایه اصلی بسیاری از خانوارهای مهاجر را تشکیل می‌دهد.
برخی از مالکان خانه‌ها گفته‌اند تنها در صورت یافتن مستأجر جدید، پول رهن را بازمی‌گردانند.
محمد پناهی، یکی از این مهاجران می‌گوید مهلت بازگشتش به افغانستان به پایان رسیده است، اما همچنان منتظر دریافت پول پیش خانه از صاحب ملک است. به گفته او، صاحب‌خانه می‌گوید که در صورت یافتن مستأجر جدید، پول رهن را باز می‌گرداند.
حسن خاوری، مهاجر دیگر نیز به‌دلیل نگرانی از جریمه‌شدن پس از پایان مهلت خروج، به افغانستان بازگشته است، اما هنوز موفق به دریافت پول رهن خانه خود نشده است.
هزینه سنگین سفر؛
در حالی که بلیط اتوبوس مسیر تهران – تایباد حدود 420 هزار تومان است، مهاجران چندین برابر این مبلغ را پرداخت می‌کنند.
حسن خاوری می‌گوید هزینه سفر از تهران تا اردوگاه سنگ سفید، یک میلیون و 350 هزار تومان، و از آنجا تا مرز افغانستان، 400 هزار تومان دیگر است. به گفته‌ی او، در مجموع هزینه سفر از تهران تا مرز افغانستان به یک میلیون و 750 هزار تومان می‌رسد.
علاوه بر این، در مرکز بازگشت اتباع خارجی در تهران، 360 هزار تومان بابت صدور کارت دریافت می‌شود و در مرز نیز از هر نفر یک میلیون تومان تحت عنوان «عوارض شهرداری» اخذ می‌شود.
همچنین دریافت نوبت و نامه‌های دفاتر کفالت نیز رایگان نیست و مهاجران بابت نوبت 70 هزار تومان و برای نامه‌ها حداقل 260 هزار تومان پرداخت می‌کنند.
معرفی‌نامه‌های بی‌اعتبار؛
نورالله غلامی، یکی از مهاجرانی است که پس از دریافت مجوز بازگشت و معرفی‌نامه به امید بازگشت دوباره به ایران، به افغانستان رفته، اما بیش از دو هفته است که در هرات سرگردان است.
او می‌گوید پس از ورود به هرات، برای دریافت ویزا به کنسولگری ایران مراجعه کرد اما کارمندان آن، مدارکش را تحویل نگرفتند و گفتند که برای دریافت ویزای توریستی باید از طریق شرکت‌های گردشگری اقدام کند.
غلامی می‌افزاید که وقتی معرفی‌نامه دفتر کفالت را به یکی از کارمندان کنسولگری نشان داد، او با تمسخر گفت که «پشت این کاغذ نگرد».
به گفته غلامی، ویزای توریستی ایران به‌دلیل تقاضای بالا محدود شده و سایت‌های ثبت‌نام فقط در زمان‌های خاصی باز می‌شوند.
محدودیت در صدور ویزا؛
در حالی که تقاضا ویزای ایران با بازگشت و اخراج مهاجران افزایش یافته است، نمایندگی‌های دیپلماتیک ایران خدمات ویزا را برای شهروندان افغانستان محدود کرده‌اند.
در حال حاضر، درخواست ویزا به‌صورت آنلاین و از طریق شرکت‌های گردشگری ارایه می‌شود.
یکی از مسوولان این شرکت‌ها می‌گوید سایت ثبت‌نام به صورت محدود باز می‌شود و برخی کنسولگری‌ها نیز مدت ویزا را کاهش داده‌اند. به گفته او، پیش‌تر کنسولگری ایران در قندهار ویزای هوایی سه‌ماهه و زمینی دوماهه صادر می‌کرد، اما پس از این ویزای هوایی دوماهه و زمینی 45 روز کاهش صادر می‌کند.
همچنین به گفته‌ی او، ثبت درخواست ویزای خانوادگی در قندهار متوقف شده است و پیش از این نیز در کابل، سفارت ایران برای خانواده‌های بیش از سه نفر ویزا صادر نمی‌کرد.
ماندن در افغانستان؛ زیر سایه طالبان، بیکاری و فقر؛
بازگشت طالبان به قدرت در سال 2021 موج تازه‌ای از مهاجرت شهروندان افغانستان را در پی داشت. میلیون‌ها نفر به‌دلیل سرکوب و انتقام‌جویی این گروه به کشورهای همسایهه افغانستان به‌ویژه ایران و پاکستان پناه بردند. این کشورها در حالی که سرکوب طالبان تشدید شده، مهاجران را به کشورشان بازمی‌گردانند. در این میان زنان و دختران مهاجر در صورت بازگشت بیشتر از دیگران با شرایط سخت مواجه خواهند شد.
همچنین بحران بیکاری و فقر از دیگر عوامل اصلی مهاجرت شهروندان افغانستان است؛ بحرانی که روز به روز وخیم‌تر می‌شود.
طبق گزارش بانک جهانی، میزان بیکاری در افغانستان نسبت به قبل دو برابر شده است. به گفته‌ی نهاد، تا سال 2023، یک‌چهارم جمعیت جوان (15 تا 29 سال) بیکار بوده‌اند.
به تازگی برنامه توسعه سازمان ملل متحد نیز در گزارشی هشدار داده که افغانستان در فرورفتن در بحران اجتماعی-اقتصادی عمیق‌تری است.
به گفته این نهاد، در سال 2024، حدود 90 درصد خانوارها شوک اقتصادی را تجربه کرده‌اند که نسبت به سال گذشته، افزایش 35 درصدی داشته است. طبق گزارش برنامه توسعه سازمان ملل، 75 درصد جمعیت افغانستان با ناامنی معیشتی روبرو بوده‌اند.
در همین حال، بودجه کمک‌های بشردوستانه به افغانستان به‌شدت کاهش یافته است. دفتر هماهنگی کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل (اوچا) اعلام کرده که تنها برای رسیدگی به 12.5 میلیون نفر از میان 22 میلیون نیازمند، بودجه در نظر گرفته شده است. اوچا برای این منظور، 1.62 میلیارد دلار درخواست کرده است.
بحران مسکن؛
با بازگشت مهاجران از ایران و پاکستان، بحران مسکن نیز تشدید شده است. مهاجران به امید یافتن فرصت‌های کاری به دنبال اسکان در شهرها هستند، در حالی‌که شهرهایی چون کابل ظرفیت اسکان ندارد.
طالبان ساخت‌وساز در کلان‌شهرها را محدود کرده و از جانب دیگر به دلیل آنچه که اجرای «ماستر پلان شهری»، می‌خواند، شماری از خانه‌ها را نیز تخریب کرده‌اند و این موضوع باعث افزایش تقاضای خانه شده است.
طی ماه‌های اخیر، با افزایش تقاضای خانه، اجاره‌‌های ملک در کابل و شهرها افزایش یافته، تاجایی که خانواده‌های کم‌درآمد در پرداخت اجاره با چالش مواجه شده‌اند.
- منبع: خبرگزاری افغان ایرکا
- لینک کوتاه