- دو‌شنبه, 30 جوزا 1401|09:47
- 0 نظر
«به مناسبت روز جهانی پناهنده»؛ جنگ افروزی قدرت های بزرگ؛ عامل اصلی آوارگی و مهاجرت
سی ام جوزا/خردادماه برابر با بیستم ژوئن یادآور انسان هایی است که به جبر در گستره گیتی، آواره و بی خانمان شده اند. این روز قبلا به نام "روز پناهندگان آفریقا" یاد می شد اما در سال 2001، مجمع عمومی سازمان ملل دامنه آن را وسیع تر ساخت و به نام "روز پناهندگان" نام گذاری کرد.
سی‌ام جوزا/خردادماه برابر با بیستم ژوئن یادآور انسان‌هایی است که به جبر در گستره گیتی، آواره و بی‌خانمان شده‌اند. این روز قبلا به نام "روز پناهندگان آفریقا" یاد می‌شد اما در سال 2001، مجمع عمومی سازمان ملل دامنه آن را وسیع‌تر ساخت و به نام "روز پناهندگان" نام‌گذاری کرد.
این روز به یاد انسان‌هایی نام‌گذاری شده است که به سبب جنگ و خشونت از وطن خود خانه به‌دوش و از بد حادثه به وطن دیگران پناه برده‌اند.
مطابق کنوانسیون ژنو، پناهنده به کسی اطلاق می‌شود که به دلایل نژادی یا اعتقادات دینی و سیاسی در کشور خود تحت پیگرد و در معرض خطر قرار دارد و ناگزیر آوارگی را در پیش می‌گیرد. واقعیت این است که تحولات سریع و گسترده جهانی، نه تنها زندگی و سرنوشت انسان‌ها که ماهیت مفاهیم را نیز تحت تأثیر قرار داده است. به همین سبب است که مفاهیم حقوقی دوران جنگ جهانی نمی‌تواند موضوعات جهان اکنون را به گونه جامع پوشش بدهد.
نگاه به مبانی حقوقی کنوانسیون ژنو به عنوان سند راهنمای مهاجرت بین‌المللی، حقوقدانان و نهادهای حقوق بشری را ناگزیر می‌سازد که راجع به مفهوم پناهندگی، نگاه و تفسیر خود را توسعه دهند.
امروزه بسیاری از مردمان کشورهای جنگ زده به سبب "فقر و آینده ناروشن" ناگزیر هستند تمام خطرات جانی را به جان بخرند تا خود را به سرزمین امن‌تر برسانند. به همین سبب است که شعار امسال روز جهانی پناهنده " امنیت برای هر پناهنده در هرکجا و در هر زمان" می‌باشد. این می‌رساند که عامل اصلی فقر، آینده ناروشن و سرانجام آوارگی، همانا جنگ و ناامنی است.
در یک نگاه دقیق‌تر، نظام بین‌الملل تنها با حمایت‌های حقوقی نمی‌تواند برای پناهندگان، دنیای بهتر و امن‌تری بسازد. زیرا مادامی که جنگ و فروش تسلیحات و نادیده انگاشتن تهدیدات محیط زیستی، از جانب کشورهای قدرتمند اعمال شود، هر روز خانواده‌ها و بازماندگان بیشتری در کشورهای فقیر قربانی می‌شوند و روان انسان‌های پناهنده نیز آرام نمی‌ماند.
در یک مقایسه محدود، در سال 2001 درست زمانی که سازمان ملل روز جهانی پناهندگی را وارد تقویم بین‌المللی کرد، افغانستان و در سال‌های بعد سوریه و عراق از جانب قدرت‌های بزرگ آبستن حوادث مبهمی شد که بعدها هزاران نفر را مجبور به بی‌خانمانی و آوارگی ساخت. در حال حاضر نیز جنگ اوکراین میلیونها انسان را آواره و ناگزیر کرده است که به دامن کشورهای غربی پناهنده شوند. وضعیت جنگ و آوارگی در اوکراین، بیش از همه تأثیر خود را بر وضعیت آوارگان افغانستان گذاشته است.
افغانستان پس از آن که در دوره جنگ سرد میدان رقابت قدرت‌های بزرگ شد، هیچ دولت و نظامی در آن مستمر نماند. جنگ‌های گروهی و تغییر نظام‌های سیاسی میلیونها افغانستانی را از دامن وطن محروم و خانه به دوش ساخته است.
دولت‌های غربی به ویژه دولت آمریکا به عنوان بازیگر اصلی در بحران افغانستان، از وضعیت آوارگی در افغانستان سوء استفاده کردند و فقط نخبگان افغانستان و همکاران افغانستانی خود را گلچین کرده و با خود بردند و بخش اعظم پناهجویان راه کشورهای دیگر از جمله پاکستان و ایران را در پیش گرفتند.
ریشه‌های تاریخی میان مردمان افغانستان و ایران سبب شده است که مردم افغانستان خود را به لحاظ زبانی، فرهنگی و روانی در ایران بیگانه احساس نکنند، با این وجود، حضور میلیونها مهاجر آن هم در کشوری که خود درگیر جنگ ترکیبی و تحریم‌های ظالمانه از سوی غرب و آمریکا قرار دارد، کار آسانی نیست.
جنگ و آوارگی آن هم در سطح بین‌المللی، سرانجام نظام بین‌الملل را ناگزیر خواهد ساخت که در نظم بین‌المللی تجدید نظر کند. به نظر می‌رسد تنها ایده نجات‌بخش در برابر جنگ و آوارگی همان چیزی است که قربانیان حملات هدفمند اقلیت‌های قومی و مذهبی افغانستان در سال‌های گذشته از جهان مطالبه کرده‌اند:"ما از جهان مکان امن نمی‌خواهیم، وطن امن می‌خواهیم"!
این مطالبه به نظام بین‌الملل و سازمان‌های بین‌المللی هشدار می‌دهد که به جای امنیت پناهندگان به امنیت سرزمین آنان توجه شود.