- پنج‌شنبه, 21 ثور 1402|13:48
- 0 نظر
نخست وزیر پیشین پاکستان بازداشت شد
رسانه های پاکستانی گزارش داده اند که عمران خان، نخست وزیر پیشین این کشور از سوی نیروهای امنیتی بازداشت شده است.
نیروهای ویژه ارتش پاکستان، مشهور به رنجرز، در اقدامی جنجالی عمران خان، نخست‌وزیر پیشین و رهبر حزب تحریک انصاف پاکستان را بازداشت کردند. عمران خان در داخل ساختمان دادگاه عالی پاکستان به دلیل اختلاس مالی در قضیه بنیاد خیریه القادر بازداشت شد. رانا ثناالله، وزیر داخله پاکستان، در ارتباط به بازداشت عمران خان گفته است: «نخست‌وزیر پیشین به رغم اخطاریه‌ها برای رسیده‌گی به پرونده واگذاری زمین به بنیاد خیریه القادر که احتمالاً عمران و همسرش متولیان آن هستند، در دادگاه حاضر نشده» و به همین دلیل از سوی اداره مبارزه با فساد به جرم صدمه زدن به دارایی ملی دستگیر شده است.
اعضای ارشد حزب تحریک انصاف از طرف‌داران عمران خان خواسته‌اند که به خیابان‌ها بیایند. در سوی مقابل، پولیس اسلام‌آباد در اعلامیه‌ای گفته است که هر نوع اغتشاش و بی‌نظمی را مهار و اغتشاش‌گران را بازداشت خواهد کرد. چودری فواد‌حسین، عضو ارشد حزب تحریک انصاف پاکستان، در توییتی گفته است که نیروهای ویژه ارتش، عمران خان را به زور دستگیر و وکیل مدافع او را نیز لت‌و‌کوب کرده‌اند. براساس گزارش رسانه‌های پاکستانی، عمران خان به مرکز اداره مبارزه با فساد در راولپندی انتقال داده شده است. عمران خان در ماه اپریل سال 2022 توسط پارلمان این کشور برکنار شد و از همان زمان تنش سیاسی بین او و دولت بر سر قدرت در پاکستان آغاز شد و به‌تدریج اوج گرفت. در جریان یک سال گذشته، خان چندین بار به محکمه احضار شده و هواداران او اعتراضات گسترده‌ای را علیه ارتش و حکومت فعلی پاکستان برگزار کرده‌اند. او سال گذشته در یکی از همین اعتراضات در شهر گجرانوالای ایالت پنجاب از ناحیه پا زخمی شد. خان ارتش و حکومت فعلی به رهبری شهباز شریف را مسوول سوءقصد علیه خودش خواند.
اختلاس 190 میلیون پوند
در سال 2018 اداره مبارزه با جرایم ملی [1]که در انگلستان موقعیت دارد، حدود 190 میلیون پوند از دارایی‌های آقای ملک ریاض و خانواده او را مسدود می‌کند. این اداره پول‌هایی که از راه‌های غیرقانونی مانند پول‌شویی و رشوه به دست آمده باشد را مسدود می‌کند و پس از بررسی، آن را به دولت متضرر انتقال می‌دهد. براساس گزارش تحقیقی مفصل روزنامه دان، پس از این‌که پول‌های آقای ملک ریاض، یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌داران پاکستان، توسط این نهاد مسدود می‌شود، او در تبانی با عمران خان و دست‌یار ویژه او در امور مالی، شهزاد اکبر، این پول‌ها را دوباره آزاد می‌کند. آقای اکبر پس از چندین جلسه طولانی با اعضای اداره مبارزه با جرایم ملی، آن‌ها را قانع می‌کند که می‌شود بدون ارجاع دادن قضیه آقای ملک ریاض به دادگاه، پرونده را با صحبت مستقیم با آقای ریاض حل کرد. توافق با اداره مبارزه با جرایم ملی طوری صورت می‌گیرد که آقای ریاض پول‌های مسدود‌شده را به حساب دادگاه عالی پاکستان واریز کند؛ چون آقای ریاض به دلیل غصب چندین هزار هکتار زمین در شهر کراچی مجرم شناخته شده است. آقای ریاض در شهر کراچی پاکستان یک شهرک بزرگ به اسم بحریه تاون دارد. البته او شهرک مشابه به این شهرک در اسلام‌آباد و لاهور نیز دارد. آقای شهزاد اکبر در نشست خبری به خبرنگاران می‌گوید که پول‌های آزاد‌شده به حساب دولت واریز خواهد شد؛ اما در مورد این‌که مکانیسم واریز شدن این پول چگونه خواهد بود، او آن را محرم می‌داند و جزییات بیشتر ارایه نمی‌کند. ظاهرا پول‌های آزاد‌شده به جای این‌که به حساب دولت پاکستان واریز شود، دوباره به حساب آقای ملک برگشتانده می‌شود و در مقابل او مقداری نامعلوم از آن پول را به حساب بنیاد خیریه القادر واریز می‌کند که آقای عمران خان و بشرا بی‌بی، خانم او، موسسان آنند. علاوه بر آن، او یک زمین وسیع را در منطقه سوهوا در اختیار بنیاد خیریه القادر قرار می‌دهد تا این بنیاد، دانشگاه القادر را در آن اعمار کند. دانشگاه القادر قرار بود بیش یک هزار دانشجو داشته باشد و به گفته آقای خان، رهبران جدید پاکستان از این دانشگاه فارغ خواهند شد؛ اما این دانشگاه 35 دانشجو دارد و خبری از پروژه بزرگ آقای خان در آن نیست. بعد از برکناری آقای خان در اپریل 2022، رانا ثناالله، وزیر داخله پاکستان، در ماه جون 2022 کمیته‌ای را تشکیل داد تا به پرونده‌های مالی آقای خان رسیده‌گی کند. یکی از این پرونده‌ها، قضیه بنیاد خیریه القادر است که توسط اداره مبارزه با فساد پاکستان بررسی شده و آقای خان در آن متهم به اختلاس مالی و ضربه زدن به دارایی ملی گردیده است. این اداره چندین بار از آقای خان خواسته بود که به محکمه حاضر شود و در این مورد وضاحت بدهد؛ اما آقای خان هرگز حاضر نشد تا این‌که دیروز (9 می) توسط نیروهای ویژه ارتش بازداشت شد.
پرونده‌های قبلی عمران خان
عمران خان پیش از این نیز به دلیل پرونده‌های معتددی به محاکمه احضار شده بود که مهم‌ترین آن‌ها پرونده توشه‌خانه و توهین آقای خان به یک قاضی زن بود. آقای خان متهم است که بعضی از هدیه‌هایی را که در زمان نخست‌وزیری خود دریافت کرده بود، به فروش رسانده است، در حالی که این هدایا جزوی از اموال توشه‌خانه و دارایی ملی پاکستان است. براساس گزارش‌ها، آقای خان متهم است که به همکاری فرحت شهزادی مشهور به فرح کوکی که دوست بشرا‌بی‌بی، همسر آقای خان می‌شود، ساعت گران‌قیمت که محمد بن سلمان، ولی‌عهد عربستان به او هدیه داده بود را به فروش رسانده است. در جون 2022 نوار صوتی از فرح کوکی به رسانه‌ها درز کرد که در آن کوکی خواستار گردن‌بند الماس از ملک ریاض برای بشرا‌بی‌بی شده بود. این قضیه توسط جنرال عاصم منیر، رییس فعلی ستاد ارتش که آن زمان رییس آی‌اس‌آی بود، درز کرده بود. این مساله یکی از دلایل اصلی خصومت میان عمران خان و جنرال عاصم منیر است.
تنش با ارتش
کارشناسان سیاسی پاکستان معتقد‌ند که آقای عمران خان با همکاری و حمایت ارتش وارد سیاست شد و رابطه‌اش با ارتش بسیار خوب بود؛ اما بعد از این‌که جنرال عاصم منیر پرده از فساد مالی بشرا‌بی‌بی برداشت، رابطه او با ارتش وخیم شد. او در آن زمان از جنرال قمر باجوا که رییس ستاد ارتش بود، خواست تا عاصم منیر را از ریاست آی‌اس‌آی برکنار کند و جنرال فیض حمید را به جای او بیاورد. جنرال باجوا، عاصم منیر را از ریاست آی‌اس‌آی برکنار کرد تا عاصم منیر ریکارددار کوتاه‌ترین دوره ریاست در تاریخ اداره استخبارات ارتش پاکستان شود. رابطه او با ارتش زمانی وخیم‌تر شد که او تلاش کرد جنرال فیض حمید را که از متحدانش بود و در بالا آوردن وی در سیاست پاکستان نقش داشت، جای‌گزین جنرال قمر باجوا در ریاست ستاد ارتش کند.
زمانی که جنرال عاصم منیر رییس ستاد ارتش شد، عمران خان از عارف علوی، رییس جمهور پاکستان خواست تا این انتخاب را قبول نکند. آقای خان بعد از این‌که در گجرانوالا زخمی شد، ارتش را مسوول دانست. خان گفت که ارتش قصد ترور وی دارد. در جریان یک سال گذشته، آقای خان چندین بار ارتش پاکستان را مسوول برکناری خود دانسته و تمام این پرونده‌های قضایی و مالی را ساخته و پرداخته ارتش دانسته است. در آخرین مورد روز دوشنبه، 8 می سال جاری، در یک صحبت جنجالی، جنرال فیصل نصیر، مقام ارشد آی‌اس‌آی را متهم کرد که دو بار قصد ترور وی را کرده است. این موضوع واکنش شدید ارتش را در پی داشت. ارتش پاکستان گفت که این کار آقای خان بی‌پاسخ نخواهد ماند. به نظر می‌رسد که اظهارات آقای خان در مورد ارتش، نیز یکی از دلایل بازداشت او است.
ارتش پاکستان قوی‌ترین و مهم‌ترین نهاد در ساختار سیاسی و حکومتی پاکستان است که صلاحیت‌های فراوان دارد. درگیر شدن با ارتش در پاکستان، همواره به زیان سیاست‌مداران تمام شده است. تاریخ سیاسی پاکستان گواه این ادعا است. قبل از آقای خان نیز نخست‌وزیران پاکستان بازداشت شده بودند و قطعا آقای خان آخرین مورد هم نخواهد بود.
حسین شهید سهروردی، ذوالفقار‌علی بوتو، بی‌نظیر بوتو، نواز‌شریف و عمران خان از جمله نخست‌وزیران پاکستان هستند که توسط ارتش بازداشت شده‌اند. البته شهباز شریف، نخست‌وزیر فعلی پاکستان، نیز قبل از رسیدن به کرسی نخست‌وزیری به جرم پول‌شویی بازداشت شده بود.
آیا داستان آقای خان به پایان رسیده است؟
بعد از این‌که جنرال عاصم منیر رییس ستاد ارتش پاکستان شد، ناظران به این عقیده بودند که این انتخاب به معنای پایان کار آقای خان است. آقای خان در یک سال گذشته به‌شدت با ارتش درگیر شده است و همان‌طور که در بالا ذکر شد، درگیری با ارتش در پاکستان فرجام خوب نداشته است. در طول تاریخ سیاسی پاکستان نخست‌وزیران زیادی تلاش کرده‌اند که نقش ارتش را در سیاست پاکستان محدودتر کنند، اما نتیجه معکوس داشته است. به باور آگاهان، نواز شریف و ذوالفقار‌علی بوتو در دوران صدارت‌شان به‌مراتب محبوب‌تر و قوی‌تر از عمران خان بودند، ولی نتوانستند دست ارتش را کوتاه کنند و در نهایت بوتو اعدام و نواز شریف زندانی و تبعید شد. عمران خان در شرایط خاص سیاسی و اجتماعی در سیاست پاکستان بالا آمد که دو حزب اصلی (مسلم لیگ و حزب مردم) به‌شدت تضعیف شده بودند. با این هم، خان فرصت دارد که برای آخرین بار بختش را در انتخابات بعدی امتحان کند. البته این موضوع با اما‌و‌اگرهای فراوانی روبه‌رو است. به‌طور نمونه، آیا آقای خان می‌تواند از این پرونده‌ها برائت حاصل کند یا خیر؟ در صورت عبور از این مانع، آیا می‌تواند از فیلتر ارتش بگذرد؟ به نظر می‌رسد که رابطه او با ارتش به‌شدت تیره است و ارتش دیگر تحمل او را در سیاست پاکستان ندارد. عوامل طرف‌دار او در ارتش نیز تضعیف شده‌اند. جنرال فیض حمید که از متحدان او بود، در سن بسیار جوان به سمت تقاعد رفته است و دیگر اسمی از او در ارتش برده نمی‌شود. با این وصف، به نظر می‌رسد که آقای خان به پایان کار خود در سیاست پاکستان نزدیک شده است و اگر بتواند از پرونده‌های فعلی جان سالم به در ببرد، شهکار کرده است.
[1] National Crime Agency