حذف واژه «مرز» از بیانیه قطر؛ حساسیت خط «دیورند» و اعتراض طالبان باعث اصلاح متن شد؟
وزارت امور خارجه قطر بخشی از بیانیه تازه اش درباره توافق آتش بس میان کابل و اسلام آباد را تغییر داد و از کاربرد واژه «مرز» برای خط فرضی دیورند عقب نشینی کرد؛ اقدامی که پس از واکنش های گسترده مردم افغانستان صورت گرفته است.
وزارت خارجه قطر روز 19 اکتبر بیانیه پایانی مذاکرات آتش‌بس پاکستان و افغانستان را که با میانجی‌گری قطر و ترکیه در دوحه برگزار شده بود منتشر کرد. اما چند ساعت بعد نسخه‌ای اصلاح‌شده جایگزین شد؛ عبارتی که در نسخه اولیه از «تنش‌ها در مرز بین دو کشور» سخن می‌گفت، در نسخه دوم حذف شده بود.
به نظر می‌رسد این تغییر در پی واکنش مقام‌های طالبان انجام شده است. «ذاکر جلالی» مشاور وزیر خارجه و «محمد یعقوب مجاهد» وزیر دفاع حکومت طالبان تأکید کرده بودند که موضوع خط دیورند اصلاً در مذاکرات مطرح نشده و به‌کاربردن واژه «مرز» نامناسب است.
وزیر دفاع طالبان نیز گفته بود «خط دیورند مطرح نشده و این موضوع مربوط به مردم است».
به‌گزارش رسانه‌های منطقه‌ای، حذف عبارت «مرز» اقدامی دیپلماتیک برای جلوگیری از هرگونه برداشت درباره به‌رسمیت‌شناختن خط دیورند بوده است؛ خطی که کابل آن را مرز رسمی نمی‌داند و همواره یکی از حساس‌ترین موضوعات در روابط افغانستان و پاکستان بوده است.
در سوی مقابل، مقام‌های پاکستانی در بیانیه‌های اولیه خود از «امنیت مرزی» سخن گفته بودند، اما بعداً در نسخه‌های رسمی‌تر از عبارت کلی‌تری مثل «پایان تنش‌ها میان دو کشور» استفاده کردند.
ناظران معتقدند این اصلاحات نشان می‌دهد خط دیورند همچنان یکی از خطوط قرمز سیاسی است و حتی در توافق‌های فنی مانند آتش‌بس نیز می‌تواند تمام روند را پیچیده کند. به همین دلیل میانجی‌ها ترجیح داده‌اند در متن بیانیه از عباراتی خنثی و کم‌ابهام استفاده کنند تا از شکل‌گیری تنش‌های تازه جلوگیری شود.
خط دیورند در سال 1893 تعیین شد و مرزی میان افغانستان و هند بریتانیا محسوب می‌شد. دولت‌های افغانستان تاکنون آن را مرز رسمی نپذیرفته‌اند و آن را «خط فرضی» می‌نامند؛ درحالی‌که پاکستان آن را مرز بین‌المللی می‌داند. همین اختلاف، هر اشاره‌ای به واژه «مرز» را در بیانیه‌های رسمی به موضوعی حساس تبدیل می‌کند.
حتی اگر توافق فعلی صرفاً فنی و مربوط به آتش‌بس باشد، واکنش‌ها به یک واژه نشان می‌دهد موضوع دیورند نیازمند مذاکرات جداگانه و فضای سیاسی بسیار گسترده‌تری است. میانجی‌ها (قطر و ترکیه) احتمالاً در نشست پیگیری در استانبول در 25 اکتبر نیز از زبانی دقیق و خنثی استفاده خواهند کرد تا روند آتش‌بس متوقف نشود.
- منبع: خبرگزاری افغان ایرکا
- لینک کوتاه